Jankef's oude sleutel

daar verstand van hebt, maar je kunt je wetenschap ook verkeerd gebruiken. Maar al het verdere geeft niks niemendal.” Zij moppert stil voort, met onderdanigen eerbied, na haar aarzeling tot lachen om zijn tegen-aanval. Dat is iets hoogs en geleerds in Jankef, een extraatje dat zij op alles nog toekrijgt. Men begrijpt zoo’n man niet. Hij is veels te zacht en laat zich door iedereen maar gebruiken. Een kwaje man is het niet, en je verveelt je niet bij ’m. Als er maar niet de moeite was met de kinderen waar ze van begin af aan zoo bang voor was. Eigengereide brutale kinderen, en de een nog meer verbeelding als de ander, men begrijpt niet waaróp. Dat is der ingeboren, en de menschen slikken het maar, maar zij zal hier anders leeren. De moeder is net zoo geweest: het hoofd in de nek van niks, stervend-arme nakende arremoe-lijers, geen kleeren an ’r lijf om fatsoenlijk de deur uit te komen, en een houding in alles dat je wonderwat zou denken. Als d’r wat was: van feest of een of ander, een uithaal of der honderden guldens alle weken verdiend worden. Als men arm is moet men ook niet anders willen lijken. Zoo heeft zij het geleerd; bij haar houden ze niet van die kale drukkie. Maar wat was er voor haar te kiezen? Zij weet wel dat het nog een bof van een uitkomst is, getrouwd te zijn en opgenomen in een huiselijk verband, al is het maar met een schijn van macht. Als ze maar alleen met Jankef was, zou ze haar plaatsje nog wel baas blijven. En zij sjouwt en grijpt met haar hakende armen in den uitdragers-rommel en de stof-vodden, van geen vuil of stank ooit vies, en geen aarzeling van ontzag voor haar zwangere lijf, en bedisselt met voorzichtige gretigheid mee over de zaakjes, om zich onmisbaar te maken. Zij weet wel dat het voorloopig maar krampachtige pogingen zullen blijven; dat zij, hoe geruchtig en bewegelijk ook, tegenover Jankef en het zijne nooit meer dan de plaats van een invloedrijke vrouwelijke bediende, en nooit de plaats van een gelijkwaardige zal bezetten. Daarom heeft zij een gevoel van hoop op zelf-uitbreiding; daarom gelooft zij vaag dat zij, al moet zij geduld hebben, eenmaal zooal niet volledig overwinnen dan toch zich voor de vernederingen van nu schadeloos stellen zal. En die hoop sluit aan bij haar trots op haar wettige zwangerschap; zij kan niet nalaten ze tot in het voor Jankef en Eli afstootelijke toe, te vertoonen: op de markt, en achter de voddenwagen, als zij mee-duwt of er naast rent, den hoon lokkend van de christenjongens die het verwarde naar buiten werken van die eenlijke kracht niet kunnen begrijpen, en in