Modern-Hebreeuwse poëzie

in en met de verwoesting van de tweede tempel werd de ballingschap een onontkoombare, ook ideologisch gerealiseerde noodzakelijkheid. De normale ontwikkeling van de nationale krachten was afgelopen en er voltrok zich een proces, dat wij steeds kunnen zien bij volkeren — en hierin verschillen volkeren niet van individuen —, die onder abnormale omstandigheden leven. Het is alsof de veelzijdigheid van vroeger, van de Tanachtijd, volkomen verloren is gegaan. Al het denken en voelen concentreert zich thans om één punt: het nationale ongeluk en de hoop op herstel. Elke literaire uiting heeft daarop betrekking: en de vroegere geschriften worden ook allemaal in die ene zin uitgelegd. Doordat de Joden de studie van de wet als een verschansing tegen het galoeth opwierpen wordt eeuwenlang het gehele leven beheerst door de bestudering van juridische voorschriften al of niet verbonden met speculaties over de bevrijding uit de nood van de ballingschap.

Het kan zijn, dat er nog andere literatuur was. In elk tijdvak bestaat bij den mens behoefte zijn indrukken literair te verwerken. Maar toch is het bestaan ener profane Hebreeuwse literatuur in de Romeinse keizertijd en de vroege Middeleeuwen niet waarschijnlijk. In zijn eigen omgeving kon geen Joodse schrijver de zo nodige weerklank vinden. Wie iets persoonlijks te zeggen had, iets dat niet sloeg op de wet of op het nationale ongeluk, deed dat niet in het Hebreeuws, maar in de landstaal. Het Hebreeuws werd heilige taal: taal van het grootse verleden, zoals dat nog

9