Theodor Herzl, keur uit zijn geschriften

veranderde mensenmateriaal dat meegesleurd werd op de golven van de geschiedenis door iedere windstoot, of die nu krachtig of zwak was, tot een volk, dat zijn nationale wil tot uitdrukking wist te brengen en dat zichzelf tot een factor in de internationale arena maakte. Herzl was de schepper van een hernieuwde Joodse politiek. In twee duidelijke, eenvoudige en tegelijk emotionele woorden bepaalde hij het politieke doel van het volk: Joodse staat en ook schiep hij de instrumenten, middelen en krachten, die voor de verwezenlijking van dit doel nodig waren. Herzl begreep, dat het Joodse volk ondanks zijn verspreiding en afhankelijkheid een kracht betekende als het deze kracht maar wist te gebruiken en tot gelding te brengen. En dit weten en deze wil droeg Herzl op het volk over.

Tot aan Herzl toe waren er twee tegengestelde en foutieve opvattingen over de positie van het Joodse volk temidden der andere volkeren gangbaar: de ene opvatting was die van het ghetto, dat er namelijk tussen de Joden en de niet-Joden een diepe onoverbrugbare kloof bestaat en dat de Joden tot de komst van de Messias krachteloos en hulpeloos moesten toezien en afhankelijk blijven van de gunsten der anderen. De tegenovergestelde opvatting was die van de assimilatie, waarin Herzl zelf was opgegroeid en opgevoed, dat namelijk de Joden in het geheel geen volk zijn en dat er slechts een onbelangrijke en voorbijgaande scheiding bestond, berustende op resten van denkbeelden en vooroordelen. En als de Joden er slechts in zouden slagen om gelijk te worden aan hun buren in taal, kleding, gebruiken en gedrag, zou de scheiding verdwijnen en het specifieke, afgezonderde Joodse bestaan ophouden en de Joden zouden een organisch deel gaan uitmaken van de volken temidden van wie zij woonden.

Herzl maakte zich reeds in zijn jeugd van deze zienswijze los door zijn scherpe observatie van de werkelijkheid en door zijn gevoel van menselijke eigenwaarde dat gekwetst werd door de wijze waarop men de Joden behandelde. Hij keerde terug naar het Joodse volk, maar aanvaardde niet de ghetto-opvatting over de machteloosheid van de Joden tot de komst van de Messias.

Doordat hij de Joden als volk beschouwde, begreep Herzl — en hij was hierin misschien de eerste in de galoethgeschiedenis — dat er wederzijdse beïnvloeding mogelijk was tussen het Joodse volk en de andere volkeren, indien slechts de Joden zich als volk zouden organiseren en zodanig zouden handelen. Herzl kwam tot een revolutionnaire conclusie, die op het ogenblik natuurlijk en

7