Theodor Herzl, keur uit zijn geschriften

Het eerste echter is gewichtiger: de verbetering. Op de enkelingen, die jaarlijks een premie verwerven, komt het immers helemaal niet aan. Voor mij zijn de anderen belangrijker, die zich allen hoger uitrekken, om de prijs te verkrijgen. Zo wordt het morele niveau verhoogd...”

Nu onderbrak hij mij ongeduldig.

„Neen, neen, neen! Ik wil het niveau helemaal niet verheffen. Al het ongeluk komt ervan, dat de Joden te hoog willen opkomen. Wij hebben te veel intellectuelen. Het is mijn bedoeling, de Joden van hun Streberei af te houden. Zij moeten niet zo’n grote vooruitgang nastreven. Daarvan komt alle haat. — Wat nu mijn plannen in Argentinië betreft, ook daarvan bent U slecht op de hoogte. Het is waar, dat ik hier aanvankelijk liederlijke kerels had, die ik het liefst in het water had gesmeten. Maar nu heb ik daar al vele behoorlijke mensen. En het is mijn plan, wanneer de kolonie groeit, een mooi Engels schip te huren, honderd journalisten uit te nodigen — U nodig ik vandaag al uit — en met hen naar Argentinië te varen. Het hangt echter van de oogst af. Na enkele goede jaren zou ik de wereld kunnen tonen, dat de Joden toch als landbouwers deugen. Dat zal dan misschien tot gevolg hebben, dat men hen ook in Rusland op de velden laat werken.”

Nu zeide ik; ..Ik heb U niet meer In de rede gevallen, hoewel ik niet klaar was. Ik vond het interessant te horen, wat U eigenlijk van plan bent. Maar ik zie in, dat het nutteloos ware, U m’n verdere gedachten te zeggen.”

Nu merkte hij op welwillende toon op, alsof ik hem om een betrekking in z’n bank gevraagd had; „Ik zie wel, dat U een intelligente man bent.”

Ik lachte in mezelf. Zulke dingen, als mijn actie, gaan boven eigenliefde uit. Ik zal nog heel wat te zien en te horen krijgen.

En Hirsch voegde aan z’n lof toe: „Maar U hebt zulke fantastische invallen.”

Toen stond ik op; „Ja, heb ik U dan niet van te voren gezegd, dat het U óf te fantastisch óf te eenvoudig zou voorkomen? U begrijpt niet, wat het fantastische is, en dat men alleen van een hoogte uit de grote eigenschappen van de mensen kan bezien?”

Hij zeide: „Emigreren ware het enige. Er zijn genoeg landen te koop.”

Ik schreeuwde bijna: „Ja, wie zegt U dan, dat ik niet weg wil trekken? Daar staat het, in deze notities. Ik zal naar de Duitse

41