Theodor Herzl, keur uit zijn geschriften

modern begrip in zou druisen, doch ook omdat dit ogenblikkelijk alle Joden, rijk en arm, in de armen der revolutionaire partijen zou werpen. Men kan eigenlijk niets afdoends tegen ons ondernemen. Vroeger ontnam men de Joden hun juwelen. Hoe zal men heden ten dage het roerende bezit aantasten? Het berust in gedrukte papieren stukken, die ergens in de wereld, wellicht in christen-banken opgeborgen zitten. Nu kan men weliswaar de aandelen en oprichtingsbewijzen van spoorwegen, banken, industriële ondernemingen van allerlei soort belasten, en waar de progressieve inkomstenbelasting bestaat is ook het gehele complex van roerend kapitaal te treffen. Maar als men dergelijke pogingen toch zou ondernemen, zou men overal grote economische crises beleven, die zich geenszins tot de in de eerste plaats betrokken Joden alleen zouden beperken. Door de onmogelijkheid de Joden te treffen, verscherpt en verergert slechts de haat. Onder de volkeren groeit het antisemietisme iedere dag, ieder uur en het moet verder groeien, daar de oorzaken blijven bestaan en niet vernietigd kunnen worden. De diepere oorzaak is het in de middeleeuwen verloren vermogen tot assimilering, de onmiddellijke oorzaak is onze over-pBoductie aan middelmatigheden, die geen toekomst hebben in de lagere kaste en geen mogelijkheid tot opklimmen — dus geen normale toekomst naar omlaag en geen gezonde vlucht naar omhoog. Naar beneden komen wij langs de weg van het proletariaat tot de revolutie, worden wij de onderofficieren in het leger van alle revolutionaire partijen, en tegelijkertijd groeit naar boven de angstwekkende macht van ons kapitaal.

De op ons uitgeoefende druk verbetert ons niet. Wij zijn niet anders dan andere mensen. Wij hebben onze vijanden niet lief, dat is zeer juist. Maar slechts wie in staat is zichzelf te overwinnen, mag ons dat verwijten. De onderdrukking wekt natuurlijk bij ons een vijandelijke gezindheid tegen onze onderdrukkers — en die vijandigheid vermeerdert weer de druk. Het is onmogelijk uit die kringloop te geraken.

„Jawel,” zullen weekhartige dwepers zeggen, „dit is wèl mogelijk. En wel door de menselijke goedheid in de juiste richting te leiden.”

Moet ik dan waarlijk nog bewijzen, welk een sentimenteel gebazel dit is? Wie een verbetering van toestanden op de goedheid

25