Het jodendom in de laatste twee eeuwen

Aarde van het Heilige Land

En als men niet levend naar het land kon gaan, dan was het veler wens er begraven te worden. En wanneer ook dit niet mogelijk was, dan werd er voor gezorgd, dat in de grafstede buiten het land wat van de aardstof van het land werd gestrooid.

Nooit heeft Israël zijn land vergeten. In de hoogste vreugde niet, als er een huwelijk wordt gesloten en aan het eind van de plechtigheid een glas wordt gebroken, Zecher Lechoerban, een herinnering aan de tempelver-woesting, maar ook niet bij de diepste smart, als ieder iets van het land met zich mee krijgt in zijn laatste rustplaats.

Contact met het Heilige Land

Ook hier te lande was er reeds lang contact met Palestina. Er bestond — en bestaat nog steeds — zelfs een soort Heilige Landstichting, die tot doel had - en vóór de nieuwe kolonisatie van omstreeks 1880 kon het ook niet anders - geleerden daar in staat te stellen zonder al te grote zorg zich met de bestudering van de Tora, de Heilige Leer, bezig te houden.

Ge ziet het: latent, diep verborgen in de Joodse ziel leefde het onuitblusbare verlangen naar het oude land der vaderen dat, voordat de praktische kolonisatorische arbeid en de daarop voortgebouwde politieke actie ge-

35