Uit de geschriften van opperrabbijn Tobias Tal

Rabbi Abraham knikte glimlachend en ging zijn weg. Maar langzamerhand werd zijn gelaat ernstig. Die drie gezinnen kwamen hem voor den geest, die nu weder naar Amsterdam gekomen waren, opgejaagd door wreeden haat, hier een toevlucht vindend. Hij dacht aan de ontzettende _״G’o/oer^״smarten, die Israël in gindsche landen leed, aan de beproevingen, die der wereld zouden leeren, of Israël ook in de verterende vlammen het volk Gods vermocht te blijven of niet; aan de wonderbare redding hier op dezen edelen bodem der verdraagzaamheid; aan de slagen, die hem zelf ginds voor zijn vlucht naar Amsterdam zoo zwaar getroffen hadden, en aan het geluk, hier een zoo schoonen heiligen werkkring te hebben ontmoet... En al peinzend schreed hij voort, naar de drukkerij van den Portugeeschen Israëliet Senhor Emanuel Benveniste ...

Geachte hoorders, laat mij U even zeggen, wie die mannen waren en waarover zij spraken. Laat mij daartoe een vluchtigen blik wer-pen op de geschiedenis van de vestiging der Israëlieten te Am-sterdam.

Op 22 April 1593 kwamen de eerste Israëlieten te Amsterdam: tien Portugeesche families, rijk en aanzienlijk, edel en beschaafd, vluchtend uit hun onverdraagzaam vaderland, waar zij uiterlijk Christenen waren, doch innerlijk gehecht bleven aan hun Jodendom. De Hoogduitsche Rabbi Mozes Oeri Halevi uit de stad Emden, waar zij het eerst aanlandden, deed hen naar Amsterdam gaan, nam hen aldaar weder in het Jodendom op en werd hun eerste Rabbijn. In den beginne werden zij met wantrouwen door de regeering van Am-sterdam ontvangen, doch later begroette men hen met vriendelijk־ heid. Die rijke kooplieden brachten een uitgebreid handelsverkeer aan. Zoo dikwijls daar ginds in Spanje en Portugal de Inquisitie hare bloedige nagelen uitstrekte om Marranen, Jodendom eerende schijn-Christenen, te grijpen en naar den brandstapel te sleepen — dan betraden er telkens een aantal dier vervolgden Hollands gastvrije stranden.

De eerste Synagoge,יעקב rPDgenoemd, werd door Jakob Tirado in 1598 gebouwd. Doch de toevloed neemt toe. In 1604 kwamen on-geveer honderd-en־vijftig gezinnen naar ״klein Jerusalem”, zooals zij

53