Uit de geschriften van opperrabbijn Tobias Tal

Uw hoofden voorover zich buigen van vermoeienis, dan ik geëindigd was met mijn verhaal. Geen menschelijk boek bestaat er, dat zooveel rijkdom aan beoefening, zoo hooge eere heeft genoten, maar geen boek ook, dat zooveel ongeluk en smaad moest dragen. Aan den eenen kant werden wij, Talmoedboeken, met ontzag begroet, met liefde, met onbeschrijfelijken ijver dag en nacht bestudeerd, aan de andere zijde zagen we ons diep veracht en bitter vernederd; hier werden we in marokijnleder gebonden met gulden randen en schitterende sloten, daar werden we aan stukken gescheurd, in vuur verbrand, met slijk bemorst, vertreden onder menschenvoeten. Hier werd onze lof verkondigd met luide en krachtige waardeering, daar werden we beschimpt en uitgekreten als de vloek en het verderf des Jodendoms. O! laat ik eens een oogenblik mijn familiekroniek voor mij leggen; niets anders wil ik doen dan even bladeren, hier en daar U een enkel woord doen lezen.

Zie hier! In de zevende en achtste, negende en tiende eeuw wordt de Talmoed in de Babylonische landen, in Arabië, Syrië onder de geestelijke leiding der Gaonim, als de bodem des Jodendoms, als het standaardwerk van Israëls bestaan, geëerd en beoefend. En wanneer ook de Karaïeten opstaan en de goddelijkheid der overlevering en de waarde des Talmoeds loochenen, ja wanneer ook eenige rationalisten met de Karaïeten medegaan, — het deert de grootheid des Talmoeds niet, hij vormt de kracht, den grond, den band van het geheele over Azië, Afrika en Europa verspreide Rabbijnsche Jodendom.

Omstreeks het jaar 1000, als de glans van het Aziatisch Jodendom verbleekt en Israëls geestesleven zich naar Europa overplant, dan staat in Frankrijk, in Duitschland, in Spanje, in Noord-Afrika, de studie des Talmoeds hoog, is schering en inslag des geestelijken levens in alle gemeenten Israëls.

Ziet! Bij het jaar 1070 staat een omkranste bladzijde. Toen verscheen die kostbare, onmisbaar geworden commentaar des Talmoeds van R. Salomo Jitzchaki, uit Troyes in Frankrijk, Rasji, den grooten leeraar. Het jaar 1150 — om een rond getal te noemen — gedenkt, hoe in Frankrijk en Rijnland groote bloeiende Talmoed-universiteiten zijn, hoe Rabbenoe Tam en zoveel andere

44