Uit de geschriften van opperrabbijn Tobias Tal

kon, om zijn stem te doen hooren. En er ontbrak ook een opperrabbijn, een hoofd, waarom allen zich schaarden. Er waren drie Rabbinaats-assessoren. Het is waar, deze vaardigden op 26 October 1818 eene bekendmaking uit, waarin het nieuwe gebedenboek als onjoodsch verworpen en een ban tegen den afval uitgesproken werd. En zeven Duitsche Rabbijnen en twee Moravische en vijf Italiaan-sche en nog anderen, in het geheel bijna veertig Rabbijnen, ondersteunden de bekendmaking. Maar wat baatte het? De „tempelieren” — zooals men deze noemde — lachten de vromen uit, bespotten hen openlijk in woord en in geschriften, wisten de openbare meening der beschaafde buitenwereld te winnen door hun taal, door hun orde, door het decorum in hun tempel, door de positie der gestudeerden en aanzienlijken, door hun rijk gedrapeerde phraseologie en hun „kunstgerecht” gestiliseerde predikatiën... Zij trokken de wankelenden tot zich. En het aantal dier wankelenden werd al grooter. Het heilige Joodsche leven ging eiken dag achteruit, smadelijk achteruit. Een bittere knagende wanhoop, ja, ten slotte een soort fatalisme maakte zich van de echt godsdienstigen meester. Men zat neder in zak en assche en deed — niets. En intusschen stichtten de tempelieren een tweeden reform-tempel te Leipzig tijdens de „Messe”, vonden elders navolgers, en triomfeerden ....

Zoo bleef het drie jaren lang.

Doch ziet! de vrome Parnassijns der gemeente zien eindelijk in, dat slechts één redmiddel nog over is, namelijk: den rabbinalen zetel weder te doen bezetten, en wel door een man, die aan geest-krachtigen, bezielden, waren godsdienstzin een hoogen graad van profaan weten en maatschappelijke beschaving paart. In November 1821 treedt Isaac Bernays uit Mainz als opperrabbijn van Hamburg op; een diep denker, een geestvol wijsgeer, echt akade-misch gevormd, en ook een echt traditioneele Jood; begaafd Tal-moedist, en evenzoo te huis op het veld van Israëls rijke literatuur. Hij is vol gloeiende bezieling voor de wereldzending des Jodendoms in deszelfs onverminkte traditioneele gestalte. Hij heeft een innig bewustzijn van Israëls roeping, het uitverkoren volk der schriftelijke en mondelinge leere te blijven. Hij heeft een diep gewortelde en diep doordachte overtuiging van de waarheid des Jo-

19