De Joodse godsdienst door de eeuwen

Rahbiner Hirsch en de Neo-orthodoxie

Tegen deze reformbeweging, die vooral in Duitsland opgang maakte, kwam in de tweede helft van de negentiende eeuw een reactie in een beweging, die wel eens de neo-orthodoxie genoemd werd en waarvan de grote geestelijke figuur de Rabbijn Samson Rafael Hirsch geweest is. Ook hij wees de uitkomsten van de westerse cultuur en de wetenschap in verhouding tot het Jodendom, niet af. Zijn zinspreuk was: „Tora im derech er ets”, — Tora met algemeen weten, maar dan geen nivellering van de Tora aan de tijd, maar de opvoeding van de tijd tot de Tora. Tot dit doel trachtte hij, volgens 19e eeuwse denknormen, velerlei Joodse voorschriften door nieuwe symbolische uitleg beter te doen begrijpen. Dat de mens zelf zou kunnen bepalen, wat van het goddelijke woord gehandhaafd kon blijven en wat daarvan geschrapt moest worden, achtte hij een schending van de Godheid zelve en in wezen heidens. Immers: „anthropos metron pantoon” zoals de Grieken het zeiden, of in het Latijn „homo mensura”, en in het Nederlands „de mens is de maat der dingen”, is een denkwijze, die niet op het Joodse denken kan worden geënt. Hirsch was een uitnemend schrijver, wiens werken tot de dag van vandaag toe nog de moeite van het lezen waard zijn. In een van zijn geschriften verklaarde hij eens: „Van tweeën een, of de woorden „God sprak tot Mozes aldus” zijn een waarheid, dan hebben wij het te volbrengen, onverkort en ongeschonden, of het is geen waarheid, maar dan vervalt daarmede geheel hun waarde als uitgangspunt voor het Jodendom”.

Bezit het Jodendom dogma’s f

Over het geloof in de engere zin van het woord ontstaan dan vele discussies. In de eerste plaats de vraag, of het Jodendom specifieke geloofswaarden bezit in de zin van

54