De Joodse godsdienst door de eeuwen

toe; prutser! Meer niet, maar dit woord was voor de leerling voldoende om te erkennen, dat hij de verkeerde weg was gegaan.

De Baal Sjem placht te zeggen: „Hoe mag men een mens terechtwijzen? Alleen als men voor de ander een grote liefde koestert; zodra men merkt, dat er iets van deze sympathie verdwijnt, moet men zwijgen.”

Middelen om zich te heiligen

Het geloof aan God is de basis, ja de wortel van de mens en dit moet onvoorwaardelijk zijn. Als de mens echt en diep gelooft, dan is zijn wezen vervuld van een innerlijke stille vreugde, een vreugde die hem dankbaar en deemoedig tegelijk maakt, maar zodra de mens zich verwijdert van de goddelijke bron, wordt het hem angstig te moede en voelt hij zich droefgeestig en eenzaam. Vele middelen staan de Chassidische mens ten dienste om zich te heiligen, o.a. behoort ook het onderdompelen in het duikbad tot het dagelijks ritueel gebruik. Water symboliseert de oneindigheid en de mens, die zich erin onderdompelt, wordt als het ware opgenomen in die oneindigheid en er vindt een geestelijke vernieuwing in hem plaats. Deze daad heeft dus een diepe mystieke betekenis.

De se’oeda sjliesjieth

Vooral de se’oeda sjliesjieth, de derde maaltijd tijdens de vallende schemer tussen dag en avond, als de heiligheid van de Sabbath het innigst wordt beleefd en de Chassidim met geestverwanten om de Rabbi geschaard aanzaten, was een bij uitstek geschikt moment om zich met het hogere te verbinden. Dit bijzondere uur was daarom zo van mystiek vervuld, omdat volgens de overlevering op dit uur Mozes gestorven was. Deze gemeenschappelijke maaltijd was meestal van eenvoudige aard, wat brood en vis en als drank gewoonlijk brandewijn. De vis heeft al sinds oude,

47