De Joodse godsdienst door de eeuwen

Wending van het metaphysische naar het menselijke

Wat is nu eigenlijk het nieuwe aan de gedachtenwereld van het Chassidisme? Het Chassidisme geeft aan alle moeilijke kabbalistische begrippen een psychologische waarde. De Chassidim wendden zich bewust af van het metaphysische naar het menselijke en hebben daardoor de inhoud van de Kabbala vereenvoudigd en gepopulariseerd. Tot het bereiken van de volmaaktheid gaan ze niet meer uit van het angstwekkende, van ingespannen geestelijke concentratie, het titanische; alles wordt bij hen op een eenvoudiger, gemoedelijker niveau gebracht.

Ook de Baal Sjem gaat uit van de vonkentheorie; in alle dingen, zo leert hij, rust een goddelijke vonk, maar eerst door toedoen van de mensen wordt de vonk ontvlamd en dan openbaart zich het goddehjke aan ieder ding. Eerst moet ieder mens de alomtegenwoordigheid van God aanvoelen en dan via de alomtegenwoordigheid van God, die zich in alle dingen openbaart, voelt hij dat het absoluut boze niet bestaat. Het kwade is dus niet anders te zien dan als een geringere graad van volkomenheid. Ook deze opvatting interpreteert hij niet in mystieke zin, maar in psychologische zin. En zo komt hij tot een zeer fijn genuanceerde leer van de sublimatie. Hij zegt letterUjk; „het boze is een zetel voor het goede”, b.v. hoogmoed is beslist op zichzelf een slechte eigenschap, maar hoogmoed kan gesublimeerd worden tot gezag in haar edelste vorm. Is iemand door en door deemoedig, dan kan hij nooit een leidende functie vervullen. In iedere gezagsverhouding zit een vonk van hoogmoed, maar in dienst gesteld van een nobel doel wordt het tot een kisé letov, een plaats voor het goede.

Invloed van de mens op de hogere wereld

Ook volgens de Baal Sjem is de invloed van de mens op de hogere wereld buitengewoon groot. Waardoor kan de

44