De Joodse godsdienst door de eeuwen

filosofisch te verklaren. Maimonides komt dan tot de slotsom dat de meeste wetten een filosofisch-ethische strekking in zichzelf hebben en dat zeer veel rituele geboden te beschouwen zijn als een tegemoetkoming aan het milieu, waarin ze zijn gegeven. Of, dat ze juist het tegendeel beogen, n.1. het Jodendom te beschermen tegen de nivellerende invloed van een heidense wereld. Zij bakenen de ideële waarden van het Jodendom af en hebben dan een paedagogisch-polemische betekenis. — Tot zo ver Maimonides.

Jehuda Halevie

Een denker, die een tegenovergesteld inzicht huldigt, is Jehuda Halevie (ook hij leefde in de 12de eeuw.) Bij hem wordt dezelfde indeling der geboden weer van essentiële betekenis, en speciaal geboden als de besnijdenis en de Sab-bath zijn belangrijk. Zij zijn het, die aan het Jodendom een specifiek nationaal religieus stempel geven, ofschoon deze geboden zeker ook een moreel-paedagogische waarde hebben. Maar dit is van ondergeschikt belang; de essentiële betekenis van deze wetten ligt in hun religieuse en nationale waarden. Jehuda Halevie zegt dan ook nadrukkelijk dat juist de geboden van Miela — de besnijdenis — en Sabbath het Joodse volk hebben behouden. Ieder volk, dat een tijdlang als minderheid onder een andere groep leeft, gaat er tenslotte in onder. Maar Israël heeft stand gehouden in de loop van zijn geschiedenis, dank zij deze geboden. De andere geboden, de sichlioth — de verstands-wetten met een intellectuele inhoud —, hebben een universele basis en zijn daarom niet specifiek Joods-conserverend te noemen. En dat was juist de typerende factor der sjim’ioth — gehoorzaamheidswetten zonder universele inhoud. Een volk kan zich staande houden in de nivellerende stroom der geschiedenis, niet door wat het met de anderen gemeen heeft en verbindt, maar juist door de

29