De Joodse godsdienst door de eeuwen

en mondeling alleen mocht worden overgeleverd van de ene generatie op de andere, dat wil dus zeggen van vader op zoon en van leraar op leerling.

Israels wijzen gaan nog verder. Zij zeggen, dat beide, schriftelijke en mondelinge leer, voortkomen uit dezelfde Bron: het woord Gods, en dat Mozes beide van God heeft vernomen. Ik geef nu alleen het standpunt weer, zoals het Joodse volk dat in zijn godsdienstgeschiedenis der eeuwen gezien heeft. Ik ontveins mij niet, dat dit standpunt van wetenschappelijke zijde en ook in de moderne Joodse reformbeweging bestrijding ondervindt. Desniettemin is dit uitgangspunt, de tweeledige leer, hét fundament der Joodse openbarings-religie.

De Talmoed

Wat is nu de Talmoed? Het is moeilijk dit in een kort bestek precies te omschrijven. Over de Talmoed, haar commentaren en super-commentaren zijn hele bibliotheken ontstaan. In Joodse kring spreekt men liefst van „de zee van de Talmoed”. Zo uitgebreid is het gebied dat zij bestrijkt! In twintig grote folianten is de nieuwste uitgave gebonden en telkens weer verschijnen nieuwe verklaringen en uitleggingen. En de inhoud? De leringen, de ideeën en wetsvoorschriften, die oorspronkelijk aan de hand van de geschreven tekst zijn overgeleverd, moesten met nieuwe bepalingen en verordeningen worden aangevuld, die het gewijzigde levenspeil en de veranderde levensomstandigheden noodzakelijk maakten. Daarbij kwamen dan nog de z.g. omheiningen der wet, dat zijn alle verbodsbepalingen door Israels wijzen vastgelegd teneinde de kern van het openbaringswoord niet te raken. Zo werd b.v. naderhand het sluiten van een aantal verwantschapshuwelijken verboden, die uitgaande van het Bijbelwoord in Leviticus toegestaan waren, maar als uitbreiding, ter bescherming van

17