Rosj Hasjanah en Jom Kippoer

berg Pisga verborgen. Om deze legende geheel te begrijpen, moet men zich voorstellen, hoe opgelucht de verteller herademt, als hij deze gelukkige uitweg heeft ontdekt. De legende is een door wens en wil geleide dichterlijke leugen, in de zin van Oscar Wilde, door wens en wil tot werkelijkheid geproclameerd. Door het scheppende collectieve verlangen van het volk wordt zij in de sfeer van de realiteit gebracht, en de symbolen, geplaatst in de taal van de werkelijkheid, worden in de loop van de tijd tot realiteiten. De verwezenlijking van de belangrijkste religieuse, sociale, zedelijke en technische gebeurtenissen begon in het sprookje, in de utopie, die immers niets anders is dan een op de toekomst gerichte meer of minder symbolische wens.

IV.

De verschillen t.a.v. karakter en toekomstverwachting van de volkeren of van eenzelfde volk op verschillende tijden, komen duidelijk naar voren in de verschillen tussen de legenden van die volkeren of van datzelfde volk in verschillende tijden. In het sprookje openbaart zich de zedelijkheid en de religiositeit van een volk duidelijker, dan waar ook elders. Gebeurtenissen en phaenomenen worden daar geheel en al opgenomen binnen de eigen opvatting omtrent zedelijkheid en zijn. En er blijkt hoe los de band is tussen een volk en een vreemde, van buiten overgenomen, religie en zedeleer. Zodra het volk daartoe in de gelegenheid is, grijpt het weer bewust en onbewust terug naar oeroude voorstellingen; omdat deze dichter bij zijn eigen wezen staan, of reeds lang tot eigen bezit zijn geworden, ook indien zij van buiten afkomstig waren. Zo geeft ons de legende vaak een treffender indruk van de religie en de moraal van een volk dan zijn godsdiensten wettencodices.

Nergens vinden wij ook in zo oorspronkelijke vorm het verschijnsel terug, dat een volk een duidelijk voorgevoel heeft van zijn toekomst en zijn opgave, als in de legende. De wens uit het sprookje gaat uiteindelijk in vervulling, voor zover deze wens tijd heeft tot realiteit te rijpen. Later wordt dan het onbepaalde voorgevoel van de legende, dat nu in werkelijkheid is omgezet, als profetie herkend.

Het volksepos en de volkslegende scheppen vermaak in het onmogelijke, leven zich uit in het wonder.

De persoon van de heros is een samenvatting van ieders wensen. De heros is in staat alles te volbrengen, wat wij zelf wensen, maar niet kunnen. Wat boeit ons zo bijzonder aan de volksvertellingen ? De vreugde over de kracht van den held is de voldoening over het tot stand brengen van het onmoge-

53