Rosj Hasjanah en Jom Kippoer

analyse de pretentie, de diepere betekenis van het woord, de ziel van het woord te verklaren? De afkeer tegen een dergelijke overdrijving leide nu niet tot een afwijzing van het ware gehalte van de psychologie. Indien wij ons niet bevrijden van deze vrees, dan schaadt dit slechts ons inzicht. De Geest openbaart zich nu eenmaal gebonden aan lichaam; dit moet men inzien. Wij doen derhalve een uitspraak ten gunste van de psychologische ontsluiting van de genetische omstandigheden van religie en kunst, welke ons eeuwige en tijdelijke elementen hierin beter doet onderscheiden; — zolang wij ons goed voor ogen houden, dat het „worden” zelf als phaenomeen uitsluitend religieus kan worden verklaard, zal dit aan de waarheid en aan de schoonheid geen afbreuk kunnen doen.

Aan de volkslegende werkt het gehele volk mee; iedere verteller wijzigt de overgeleverde of van buiten opgenomen stof volgens zijn eigen geaardheid en volgens die van de toehoorder. In de verschillende versies en variaties wordt er steeds weer aan de volkslegenden gevijld en verbeterd; zodat tenslotte het karakter, het geloof en het streven van het volk zich hierin openbaren, naast zijn gave, het woord en de vorm te beheersen.

Er valt niet over te twisten, dat het onderbewustzijn en de onbewuste wil aan de schepping en de ontwikkeling van de volkslegende meewerken; dit verhoogt haar waarde daarom des te meer, omdat zij onthullingen doet over het meest innerlijke zijn en willen van de volksziel, en uitspreekt, wat met woorden niet is te omschrijven. Het karakter van een volk komt in de legende, die geen rekening behoeft te houden met normen van moraal en praktisch verstand, vrij en ongeremd voor de dag, zoals het individu zich vrij en ongeremd kan uitleven in de droom. Ongebonden en onverbloemd komen het oordeel van een volk, evenals zijn wensen, in de legende tot uitdrukking: zijn toorn, vaak door de meest primitieve onderbewuste instincten aangedreven, komt in haar tot volle uitbarsting; zijn liefde en bewondering kent geen grenzen in de legende. De lievelingshelden worden door de volksphan-tasie onvermoeibaar steeds met nieuwe deugden getooid, evenzo kan zij niet genoeg krijgen van het verdoemen van de legendarische booswichten, symbolen van haar aversies. De legende bevat zowel een vrije, doelbewuste verklaring van het zijn, als een levende weergave van het streven van het volk, dat op de toekomst is gericht, met andere woorden het herscheppen van verleden en heden naar het eigen beeld en het scheppen van een richting voor de toekomst.

51