Rosj Hasjanah en Jom Kippoer

En dan begon Moesaf. Er waren vele Chassidiem, die geen Pijoetiem wilden zeggen. Zij gaven de voorkeur aan het zingen boven het spreken van vele woorden.

Zo veel hield ik van Jom-Kippoer bij de Chassidiem, dat ik ook op Rosj-Hasjanah naar hun sjoeltje ging, ook zonder vader, die dan meestal bij de Rebbe was. Uitgaande Jom-Kippoer moesten alle kinderen en kleinkinderen bij grootvader komen. Er waren eierkoeken, zoete brandewijn, confituren en nu werden de Kapparah-kippen opgegeten. Grootvaders broer kwam met zijn gehele familie en men verheugde zich met elkander tot middernacht.

Alleen vader ontbrak, zoals gezegd, op Rosj-Hasjanah, omdat hij bij den Rebbe was, eerst in Kobryn, later in Slonim. Op Jom-Kippoer oorde hij in het Chassidiem-sjoeltje. Op Erew-Jom-Kippoer kwam hij om zich te laten zegenen, meer niet. Uitgaande Jom-Kippoer was er bij vader een nog groter feest. Tegen acht uur verzamelden zich alle Chassidiem al bij vader, men dronk en zong en danste heel de nacht.

(Fragment uit: „Het huis van mijn grootouders” van Jecheskel Kotik).

Zo stellen de hoge dagen, de nieuwjaarsdag en de dag van de verzoening, de eeuwige verlossing midden in de tijd...

Het gericht, dat anders op het einde der dagen wordt geplaatst wordt hier onmiddellijk in het heden gesteld.

Het kan dus niet de wereld zijn, waarover recht gesproken wordt — deze wereld is immers nog niet aan het einde der dagen gekomen.

Maar het gericht spreekt recht over de enkeling. Voor ieder wordt het lot bepaald naar zijn handelingen.

Het jaar wordt geheel en al tot plaatsvervanger van de eeuwigheid. In de jaarlijkse terugkeer van dit „jongste oordeel”, is de eeuwighid bevrijd van het denkbeeld van een verwijderd hiernamaals, ze is nu werkelijk aanwezig, voelbaar voor de enkeling te vatten, en hem omvattend met krachtige greep. Hij staat niet meer in de eeuwige geschiedenis van het

43