Rosj Hasjanah en Jom Kippoer

is bewust, het doel ligt echter verder. Dit doel, dat buiten het menselijke bewustzijn ligt, is bijna nooit volledig bereikbaar. De wegen erheen zijn aangegeven in de teksten van het gebed.

De woorden worden in het gebed als iets heiligs beschouwd. Voor het aangezicht Gods schaamt de mens zich, om menselijke gevoelens op menselijke, alledaagse wijze te uiten. Eerder is hij in staat om bestaande teksten met ingespannen aandacht, sidderend uit te spreken. De kracht, die van de woorden uitgaat, verenigt zich met het verleden. Inzicht in de zin van het leven, in de samenhang van alles, zet zich om in gebed. Het ik met zijn gevoelens is onontbeerlijk, maar zonder de hulp van het woord is het machteloos. Dit uitgaan van het objectieve, het overwinnen van het al te persoonlijke, het vage gevoel van mogelijkheden, het laten uitmonden van zijn verlangens bij God: dat is bidden.

Bij het bidden heeft vaak een steeds hoger opvoeren van een menselijke emotie plaats: een gedachte wordt tot wens, een wens tot verlangen, een verlangen tot verwachting, een verwachting tot visioen.

Bidden wil zeggen: een woord vastpakken, dat het einde is van een ketting, die tot God leidt. Maar bij het bidden behoort ook, dat het woord weerklank vindt en intensief door den mens beleefd wordt. En naarmate de mens meer daartoe bereid is, raakt het woord hem dieper.

(Vrij bewerkt naar een Duits artikel van A. Heschel, door J. Nordheim-v. Amerongen).

De bijzondere dagen van het Joodse jaar zijn in het algemeen gekenmerkt door een rijkdom aan symbolen. Dit geldt in veel mindere mate voor Rosj Hasjanah. Alles wat dit feest tot uitdrukking wil brengen, concentreert zich in de liturgie. Het is daarom van belang kennis te nemen van de voornaamste inhoud en van de bouw van het Machzor van Rosj Hasjanah.

Het geluid van de Sjofar staat in het middelpunt van de gebeden van Rosj Hasjanah en geeft deze feestdag zijn bijzondere sfeer. Oorspronkelijk werd reeds vroeg in de

11