Rosj Hasjanah en Jom Kippoer

dat hij tot bidden komt. En hoe wordt hij tot een biddende? Vaak meent men, dat de dwang tot bidden uit bepaalde psychische toestanden voortkomt. Hierbij ziet men dan echter over het hoofd, dat er iets veel belangrijkers voor de vorming van een mens tot biddende is, en wel: het woord. Door het woord, d.w.z. in het gebed, tijdens het bidden wordt de mens tot biddende.

Hoe is nu de verhouding tussen de mens en de woorden van het gebed? Hoe ontstaat de relatie tussen beide en van welke aard is zij? Wat betekent het woord voor de biddende?

Voor de biddende is het woord iets, dat op zichzelf bestaat, onafhankelijk van den mens en van zijn betrekking tot hem. Het is iets reeëls, iets zelfstandigs. Ook zonder dat de mens zich de gehele inhoud bewust gemaakt heeft, voelt hij de kracht van het woord. Deze machtige kracht, die iedereen bij ander gebruik van het woord voelt in belofte, in erewoord, eed of gelofte, kan niet worden omvat door bet menselijke bewustzijn en de menselijke wil. Bidden is voor een deel een voor de geest roepen van een gelofte van den mens of van een belofte van God. Deze macht o.a. heeft het woord voor den biddenden mens.

Gewoonlijk is de macht van het woord geboeid. De mens moet eerst de boeien slaken: dan wordt het woord in al zijn grootheid waarneembaar. Degene, die bidt, neemt van begin af aan geen passieve houding aan. Hij begint te bidden, voordat een religieuse emotie in hem ontwaakt is. De emotie ontstaat pas door het woord, dat steeds rijker, geheimzinniger en wijder wordt. De mens, voor wien het woord op deze wijze verandert, wordt tot biddende. Nu zijn de emotie en het bewustzijn van den mens en de mogelijke inhoud van het woord nooit congruent. Dit voelt de biddende als iets storends; er ontstaat een spanning in hem. De mens voelt, dat de tekst een rijker inhoud heeft, dan hij met zijn bewustzijn kan omvatten; hij weet dit en zou dieper willen doordringen tot de zin ervan. Deze weg naar binnen in het woord is moeilijk, maar vol verrassingen. Door het vinden van tot nu toe verborgen betekenissen van het woord wordt de mens heftig geschokt. Oude. bedolven kennis komt naar boven, vergeten gevoelens ontwaken. Maar tenslotte is er een stilte, waar de stem van weten, geweten, ziel en wereld nog slechts van verre gehoord wordt. Bij de overgave van den mens aan het woord van het gebed, is het woord de meester en de mens de ontvangende.

Het woord krijgt niet opeens deze betekenis voor de biddende. Het bidden is iets geleidelijks, het gaat niet in een rechte lijn, maar langs om- en zijwegen.

9