Levensgang, eerste deel

73

dacht en voorstond; dat heeft die man z'n Ik toch óok gedaan. Ja, daar moest in dien man toch iets fels geleefd hebben, toen ie daar weggedragen werd naar 't schavot. Kon ie 'm zoo goed voor zich zien? Wat zou'r in'm gevloekt hebben, toen ie daar zong en schreeuwde, zoo vlak bij 't mes, bij den dood! Hè, wat 'n geweldige woestheid; hè, die kop, hij zag 'm direkt als ie z'n oogen dichtkneep.

Van Rozalie had ie 'n fotografie van 'm gezien, op 't oogenblik dat ie geboeid naar 't schavot geduwd werd. En 't was toch z'n leven dat ie liet, voor anderen. Had ie gemoord ? Ja, maar zooveel groote lui van 't geloof hadden dat toch óok gedaan. En de Inkwisitie dan, die heeft toch 't zelfde gedaan, en nog veel gruwelijker, lager en ontzettender; want die had de macht, en hij niet. Vond ie 'm dan goed ? Nee, nee, dat toch ook niet, lang niet, maar hij bewonderde z'n moed. Hij had toch geen angst voor dat scherpe hakmes, dat daar zoo maar door z'n romp zou kerven. En dan dat zingen van 'm, dat hoonende haat-gespuw in verhitte gejaagdheid, z'n nóg eens vervloeken van de menschen, op 't randje van z'n dood; nog éven dat wegtrappen van de maatschappij, uit razende woede en minachting.

Was dat nou die schriklijke kerel om van te sidderen, die daar, zooals Rozalie 'm vertelde en voorlas uit 'n paar fransche krantjes, met kop op, hoog kijkend over alles, in boeien gewrongen, voortgeduwd werd naar 't mes, met in z'n bevlamde oogen heete bloed-lust tegen vijanden, stootend, kwetsend en uitlachend ieder die 'm op 't laatste minuutje van z'n leven nog te na kwam. Pas was 't gebeurd. En overal hoorde ie de stem van de anarchie, die in vertakking-berichten verkondigd had, zóó de heele wereld te zullen vernielen, met d'r brandende lonten.

Hij rook ze, zag ze in hun rossige onstuimigheid al in den nacht, met over daken en huizen heengillende menschen ... Want die stem klonk, als stortte 't uitspansel vlak boven 'm in. Met vreeselijke verrukking en halven angst in z'n ziel las ie, verslond ie alles wat daarvan gezegd werd. Ja, de moed, 't dóen deed 'm rillen van genot; maar iets kalmer daarna, begreep ie toch de onmacht van zoo'n strijd. Want z'n verstand zei 'm, dat de wereld en de menschen erop, toch zoo maar niet te vernielen, uit te roeien waren; en dan pijnigde 'm de gedachte hoe 't zou wezen als alles vernield was. Waarom zou bij hun dan juist 't goeie beginnen ? Zoo golfden door z'n hoofd gistende denkstroomen. Overal dwaalde ie rond, zonder hulp, alleen, peinzend, teruggeslingerd van 't eene punt naar 't andere, Telkens vroeg ie zich zelf af, of alle menschen nou wel zoo netjes dachten als 't geschreven staat, zoo woordje voor woordje, zoo zinnetje voor zinnetje. Hij geloofde meestal van wel, en dan voelde ie zich diep wanhopig onder het brokkelende wil-vast getob van z'n eigen klein gemier, en van z'n klein begrip, dat maar niet inééns alles kon bevatten, wat ie zoo om zich heen hoorde bespreken. Toch met iets voelde ie zich gelukkig, — dat ie op niets inging