Levensgang, eerste deel

65

lingen van Veeges gaan doorzien. Nog minder begreep ie van z'n geestdriftval, van z'n wisseling in hartstochten en begeerten. Hoe kon hij, die voor 'n paar jaar nog dol was op bosschen en Woestijnen, plots zoo omgedraaid zijn. Vroolijk was ie niet meer. Op de fabriek hoorde ie, in één ontzettings-galm, 't leven om zich wegrazen en wegdreunen. Stil zat ie voor zich te ploeteren, zoo maar werktuigelijk, met denking in z'n hoofd aan alles.

Zware gevoelswentelingen waren door z'n ziel heengscheurd. Ook hij was, zoo maar voor-zich-zelf, gaan denken aan de maatschappij en 't leven; het sprong uit 'm op, 't wrokte en bonsde in 'm, na wat ie zelf gezien, doorleefd had, na wat ie begreep uit heel z'n wereldje van woorden en boeken. Nou zag ie 't klaar, hoe rot, hoe gemeen de maatschappij was. Voor hem was er niets dan 'n reuze-hoeveelheid wezens, die elkaar konden zien verhongeren, die niets voor elkaar voelden, of 't moest bijeengekonkeld zijn door geld, bezit.

Al 't vreeselijke woordgebrul, zooals van dien jongen bij Terberg, kon 'm geen zier schelen, raakte 'm niet. Maar inééns, na jaren, zag en voelde ie nu sterk dat hij, dat al de arbeiders veel beter moesten kunnen leven, en er ook recht op hadden als levend voelend mensch. En god-weet wat hij zelf al niet zou kunnen begrijpen, en wat ie al geweest kon zijn, als z'n vader en moeder 'm niet van school hadden genomen en op de fabriek gestopt. Het lamst ging ie gedrukt onder 't martelende gevoel, dat ie met al z'n heldverbeeldingen van vroeger, inzag geen zier in 't leven te beteekenen, niks meer dan 'n sjofel, verwaarloosd knulletje te zijn. Duiten had ie niet, en of ie nou al veel wilde en veel voelde, dat gaf 'm geen bliksem; men keek toch niet naar 'm om.

Als ie voor den baas 'n partijtje moest leveren, bij zoo'n rijken parvenu-juwelier, dan werd ie door de meid al, om z'n zwart gezicht, z'n vuile handen, z'n goor werkpakje met minachting aangesproken. Nooit mocht ie in 't wachtkamertje. Dat was voor de heeren makelaars, die op hun gat konden zitten als ze moe waren. Altijd moest ie voor 't kantoorloketje wachten, uren staan soms, zonder dat 'n sterveling naar zoo'n vuilen werkman omkeek. De rijke kindertjes holden 't kantoor in, hem half omvèrloopend, met vies-griezelige afschuwtrekjes in d'r snuitjes als z'm zagen. Alles ging zóó voorbij, de opgedirkte heeren makelaars, de chieke klover-branies, in trotsch gegeneer voor een minderen in werkrang; toch ook, als hij, loonslaven. Hij alleen, of slijpers met hem, mochten, in hun schonkige kaalheid, darren voor 't loketje, tot meneer de juwelier 't in z'n kop kreeg naar ze om te zien.

Dat ie 'n mensch was, die toch graag 'n beetje beleefder en vriendelijker gezichten om zich heen zag, kwam in de hersens van al die heeren makelaars, patroons, klovers en god-weet wat smurrie meer, niet op. En al was ie nou nóg zoo stom en zoo arm, toch kon 't menschelijker. En wat waren en deden die heeren zelf? Had Rozalie 'm niet verteld wat voor uitvaagsel eigenlijk onder