Letterkundig leven, deel 2

DE ASSËNHOEVE. »3

gepubliceerd: ״wat tusschen twee haakjes Van Looy's werk betreft, als zuivere ״woordkunst", moet ik te kennen geven dat deze kunstenaar op meer dan één plaats in zijn detail-beschrijving geen maat weet te houden." En ״zoo is in Feest VI de beschrijving van den regenboog m. i. een voorbeeld van wanstaltige overlading". Maar aan den anderen kant spreekt Van Eckeren met zeer zuiver gevoel over de diepere beteekenis van het begrip "woordkunst", het woord als monumentale levensverbeelding. Van dit hoogere woordkunstbegrip staat Van Wermeskerken mijlen verwijderd en daarin is juist Van Looy zoo een meester.

Waarom waagde v. W. zich aan zulk een onderwerp? Moet het boerenleven dan altijd tot bloederige moord-gebeurtenissen opzwellen onder den adem van een valsch-Zolaïstische romantiek? Van Wermeskerken heeft beslist een zeker talent, een zekere woorddriftigheid en een drang die niet geheel alleen op uiterlijke prikkels reageert. Maar zijn dramatisch gevoel lijkt zeer gering ontwikkeld en zoo onzuiver mogelijk door-mengd met allerlei grove en laag-romantische effecten. Van psychologie is in dit heele boek geen sprake. Tine werd een paskwil-boerenmeid. Een brok verschimmelde lyriek, een poëtisch zevenmaandsch-kindje, geteisterd door woordstuipjes. Peter Reine is niets; Boret, de candidaat-minnaar is niets. Alleen de oude Huibert Reine is in enkele eigenschappen een beetje van binnen uit doorkeken, en ook wel in zijn boeren-ruwheid doorvoeld. Maar het knoestig-rebellische en stijfkop-pig-gedrochtelijke heeft v. W. proportieloos en in opgezwollen aandiksels, door een zóó vette romantiek-jus gesleurd en er in ondergedompeld, dat de mensch niet meer in dien boer herkend kon worden. De levende, wezenlijke ziel is nergens meer in deze gruwelijke, opgeblazen wan-creatie te ontdekken. Haar gruwelaard is hyperromantische krachtpatserigheid geworden. De opgeschroefde, telkens boven schrijvers-krachten reikende