Letterkundig leven, deel 2

84 DE ASSENHOEVE.

schrikken ons af of wekken onzen weerzin, maar de wijze waarop ze plastisch vóór ons worden gebracht. In het verstandelijk en koelzinnig uitdenken van gruwelijke en onmenschelijke daden steekt niets bijzonders. Lees de onuitputtelijke Nick Carter-verhalen: ״De misdadige compagnons"; „Het gevaarlijk avontuur"; „De samenzweerders van Brookville"; „De gevangenis op den bodem der zee", en heel de z.g. bandieten-romantiek van New-York. Hoe komt het dat ge geen oogenblik dupe ktint worden van al de gruwelijkheden en verschrikkingen, ons in deze walgelijke verhaal-bedenksels meegedeeld, al weet en beseft ge diep dat hier enorm veel feitenmateriaal, aan de crimineele statistiek ontleend, verwerkt werd ? Omdat de persoonlijkheden der schrijvers totaal onbe-teekenend zijn. Onbeteekenende sensatiejagers kunnen dus wel vertéllen van gruwelijkheden, maar ze ons niet laten zien. Hen ontbreekt plastische, levensvormende stijl; beeldingsmacht. Alles hangt in dezen van de stijl-persoonlijkheid des schrijvers af! Al deze gruwel-bedrijf-schetsers voelen zélf niets van de diepere, onmenschelijke gruweldingen die ze meedeelen. Ze staan er met htm ziel, hun heel innerlijk buiten. Het zijn schandelijke koopheden in sensaties-wekkend materiaal, listig, stomp, brutaal, grof, zielloos, en de diefachtige straatventers der crimineele literatuur.

Niet om sensatie, niet om dubbeltjes]acht is het een schrijver als Van Wermeskerken te doen. Toch zijn het gebrekkig werkelijkheids-besef en de zucht om geweldige dingen te willen beschrijven, welke hij, door zijn natuur en aanleg, innerlijk nooit kón doorleven, oorzaak dat hij tot min of meer gelijksoortig-slechte en geheel door verstandelijke brein-uitdenksels gedragen, afschuwelijke voortbrengsels komt. Hoe zot, hoe misdadig wordt toch nog het achterlijke in de Zola-ro-mantiek door zoovele geringere talenten geëxploiteerd. Op welk een bedroevende wijze stellen jonge