Letterkundig leven, deel 2

57 HET DURE MOEDERSCHAP.

ne boekje Orpkeus in de Dessa klonk de koele toon-klaarheid van de fluit, als legendarische lyriek, waarin het warm-menschelij ke maar héél even meetrilt. Maar in Het dure moederschap toont ze een groote mensché-lijke innigheid, al lijkt het gegeven antiquarisch en lichtelijk beschimmeld.

En ook een andere eigenschap heeft zich sterker in haar werk bevestigd: een te veel en een te weinig. Soms geeft zij een veel te uitvoerige beschrijving, een verbluffende opstapeling van details, spitst ze alles te fijn toe, en plots knot ze bruusk iets af, wat indicatie en plastiek eischte om door het diepere gevoel omvat te worden.

Stendhal was de man van de korte, afgeknotte logisch-gedrilde latijnsche phrase, zonder eenige technische distinctie, die, zich verdedigend tegen een aanval van Balzac op zijn stijl en uitdrukkings-vermogen, zegt: ik wil niet mooi maar alleen duidelijk schrijven. Karakter-studie, gemoedsontleding, psychologisch geschakeerd, ziels-uitrafeling,...... meedoogenloos, maar

niets verfraaid in de donkere grondtonen der gedramatiseerde lyriek, beladen met eigen emotie. Balzac echter, zelf vaak slachtoffer van de felste detail-critiek op• zijn stijl, wil de duidelijkheid wel accepteeren als die er dan ook ongeschonden is, bij afwezigheid der doorwerkte en gecomponeerde stijl-elementen. Maar Stendhal geeft een afknotting die geen afronding is. Klankplastiek en klank-expressie, muzikaal rhythme-gevoel schijnt Balzac niet eens bedoeld te hebben, wél en alléén critiek op den grammaticalen volzin-bouw. Balzac vindt Stendhal's volzinnen onzuiver, onaf, ondanks de pracht der psychologie. En hij, met zijn vitaal-sprankelende taai-hevigheid en virtueele gretigheid gaat vooral daarop in. Stendhal bekent schuld en spreekt nog eens zijn afschuw van beschrijving uit. Wat deed hij.... deze groote romanwerker? Vóór hij begon te schrijven het code-civil lezen, dat al zijn op