Letterkundig leven, deel 2

IO DE GELUKKIGE FAMILIE EN EEN VOOR EEN.

aandacht wil dringen als een gewoon, sociaal strijder, dèn zien wij slechts een potsierlijk, wanstaltig en sentimenteel gedrocht vóór ons verschijnen. Zulke lyriek eischt, geobjectiveerd, een grootmenschelijke gestalte en een scheppingskracht die nog geheel andere innerlijke voedingsstoffen noodig heeft dan slechts afgestaan kunnen worden door een fel-subjectief lyrisme. Dit heeft Robbers in Theo dadelijk gevoeld en aangezien ook hij, blijkbaar geen gedaante zou kunnen geven aan de revolutionaire lyriek van zijn maatschappelijken haat en verontwaardiging, noch tegelijk symbool en mensch vermocht bijéén te binden als karakter en verschijnsel zélve, — schiep hij een mensch als Theo, tragisch- kleintjes en doodnuchter in zijn burgerlijken ondergang, en toch prachtig echt en innerlijk waar, wiens mislukt bestaan ons droeviger en schrijnender beheerscht dan alle klaroenschel-klinkende fanfaronades van den socialistischen Eleazar, die in zijn honger-kuur-propagandaphrasen zwelgt en er plompweg in stikt. Een prachtig koelzinnig evenwicht behield Robbers bij de uitwerking van dit jongemansleven, gelijk hij het óók bewaarde bij de ontwikkeling van een geheel aan Theo tégengesteld karakter, zijn broeder Rudoph, die door speculaties zijn vader's naam onteert, en zélf naar Amerika vluchten moet. Ook deze persoonlijkheid is, in zijn felle berekeningen, het snijdend-zure en wrange en het op geld-azende van zijn heele bestaantje, kernzuiver gebeeld. De huichelarij van deze fatsoens-menschen komt er zoo snerpend uit.

En dan, hoe fijntjes werd Noortje gegeven, het kleine, aanhalige meisje, dat opgroeit tot een hef, spartelend bakvischje, dol op jolijt en feestjes, op oppervlakkig-bekorende en tintelende amusementjes; eindelijk als rijpende vrouw, getrouwd met den pierewaaierigen Baatz, den slappen weelde-Piet, tegen wiens invloed de oude Croes zich eerst had verzet. Ook het leventje van dit blondinetje wordt een kleine tragedie.