Essay en critiek, Groote figuren

OVER FRANCISGUS VAN ASSISI 97

als een Wedergeboorte van het geestelijk Ik, het Indivi-dueele, in tegenstelling met het collectieve in de Middel-eenwen, gelijk hebben, maar, ook bestrijders van het begrip Renaissance, die in de Renaissance geen afgesloten historisch tijdperk, — geen begrip van een nieuwen tijd — willen erkennen, doch juist ónder de Renaissance de Middeleeuwsche cultuur zien doorloopen.

Wij gedenken het fijn-doordringend woord van Prof. Huizinga met vreugde, maar ook begrijpen wij waarom, ondanks onmiskenbare affiniteit, kronkelgang van cultuur en gecompliceerde terugschuiving van beschavingsplannen, er groote geesten zijn en waren, die onder een ónderen lichtval, van bepaalde, historische tijdvakken spreken en spraken, wanneer zij Humanisme, Renaissance en Hervorming bedoelden.

XYHI

Daarom: noem de Renaissance, het Humanisme, tijdperken van Wedergeboorte, Herleving, en ge stelt een historisch ״feit" vast; loochen haar afzonderlijk Wedergeboorte- en herlevings-karakter, en ge stelt eveneens een historisch „feit" vast...

Zoo staan, „historische denkers" met flonkerenden geest, — waartoe Prof. Huizinga behoort, — en tweede-handsch-onderscheiders-simplicisten, onnoozelen, dilettanten naar den geest (historie-ontwrichters?)... en beroemde kunsthistorici met handboeken-reputatie en data-vastleggers... beiden in hun recht.

Een geschiedkundige casuïstiek, die historische denkers niet verlaagt noch prijs geeft als oorspronkelijke peilers en doorgronders van historische ideeën-beweging en een maatschappelijken geschiedenis-gang,... de tweedehandsch-simplicisten evenmin verhoogt.