Essay en critiek, Groote figuren

OVER FRANCISGUS VAN ASSISI 93

beefden nochtans verborgen voor de schrikkelijke gerichten en voorspellingen van dezen ״godsgezant".

Wij mijmeren na: dit wonderlijk-dweepzieke wezen Savonarola, een jaar geboortig vóór den val van het Oost-Eomeinsche Eijk, (Byzantium door de Turken genomen, 1453, bijna symbolisch in verband met Mon-nik's verschijnen), groeit woedend en dwars tegen de Herleving en Wedergeboorte in en op?... Hij biologeert den Hertog van Eerrara, die beefde voor zijn „Compendium Bevelationum"¹). Hij biologeerde de stad der Medici en schept oproerspheer om een Republiek. Hij brengt een schitterenden „ketterschen" denker als Graaf Pico della Mirandola (vriend van den pauw Lorenzo de Medici, „eereburger" van Florence), die hem te Reggio hoort, tot inkeer en besef van berouw en boete, zóó zelfs, dat deze stoute geest en nóg koener vrouwenroover, niet meer zonder hem kan bestaan²).

Dus mét Dominicaan Savonarola terug naar het verleden, naar kerkvaders, naar Aristotelische scholastiek, naar Middeleeuwsche cultuur die geen „tegenstelling" met de Renaissance vormde?...

Neen, neen,... want de omverwerper Girolamo Savonarola, ondanks zijn uitvaren tegen wellust, heidensch verderf en sensualisme van Renaissance en haar zinne-lijkheids-triumphen, dondert zelf over bevend-bijge-loovige Florentijnen: „De Heer wil dat gij alles vernieuwt. .. dat gij het verleden vernietigt, zoodat er van alle wetten, gebruiken, instellingen niets overblijft" ³)

¹ J Vgl. Casimir von Chledowskii „Der Hof von Ferrara", Kapitel 5: Ercole I, p. 108—109.

² *) Zie over Pico della Mirandola een opmerkelijke studie van Walter Pater in „The Renaissance"; vooral p. 46, in verband met Savonarola.

³ •) Le Comte de Gobineau, in zijn! „La Renaissance"! Scènes historiques, Iaat hem „historisch" uitvaren! „1'heure a sonné I il faut agir. Tout change ä !^,époque actuelle"...