Essay en critiek, Groote figuren

OVER FRANCISGUS VAN ASSISI 89

halb nicht ungeschehen wünschen. Dieses Gesamtereignis besteht darin, dasz neben der Kirche, die bisher (und nicht mehr für lange) das Abendland zusammenhielt, ein neues geistiges Medium entsteht, welches, von Italien her sich ausbreitend, zur Lebensatmosphäre für alle höher gebildeten Europäer wird".

Dit is een merkwaardige erkenning.

Wij mogen niet weemoedig jammeren („eligischen Gemüter!") over den vroegtijdigen ondergang der Middel-eeuwsche cultuurvormen en voorstellingen. De hoogere Europeesche beschaving wortelt er immers in.

„De „groote gebeurtenissen" der Renaissance worden door dezen cultuurhistoricus dus gul bevestigd.

Ook Dr. Ludwig von Pastor in zijn „Geschichte der Päpste, seit dem Ausgang des Mittelalters", als katholiek historicus, erkent de zelfstandige waarde en beteekenis der Renaissance. Hij stelt vast: er was een Renaissance van zinnelijke bedwelming voor spotters, sensualisten en sceptici,. .. de valsche Renaissance, maar ook een echte Renaissance voor groote geesten en diep-ernstige karakters. En dié overheerschte en haar aanhangers vormden de overgroote meerderheid. Hun levensleer, verklaart deze katholieke historicus, is de grondslag geworden voor alle hooger onderwijs der Wetenschappen in Europa.

Ook hier een historicus die de groote hernieuwing der Renaissance als cultuurverschijnsel erkent.

En uit lateren tijd verklaart niemand minder dan Symons, in zijn „Renaissance in Italy": de geschiedenis der Renaissance is niet haar geschiedenis van kunsten, wetenschappen, letteren noch volkeren. Het is de geschiedenis van het „bemachtigen van zelfbewuste vrijheid van den menschelijken geest"... Het was een spontane geestelijke kracht, die de menschen in deze periode

dwong haar te gebruiken. »