Essay en critiek, Groote figuren

OVER FRANCISGUS VAN ASSISI 83

van vrije, geniale persoonlijkheid, verheven boven doctrine en moraal. .. is eigenlijk geen sprake.

Tegen stellingen tusschen latere Middeleeuwen en Renaissance?. . . Eigenlijk denkbeeldig! Afgrenzing van die tijdperken?. . . Eigenlijk denkbeeldig.

Professor glimlacht.

Ziet gij, tweedehandsch-peinzertjes... schoolmeestertjes... die Middeleeuwen zijn lang niet zoo collectief als je ons wilt inprenten. De Renaissance begon al eigenlijk vóór Petrarca, leert Gebhart... Waar blijft gij nu met uw tijdtafels, die naar morsige schoolbanken, en met uw data's die naar lavendel-geurige pruiken der verouderde historici rieken; historici waartoe ook... Möser behoorde, een pruik die nochtans lang vóór Prof. Huizinga den zeer tragen omgroei, de stabiliteit in den historischen gang der dingen bepleitte.

Wat?... Beweerden de hooggeleerde broeders Söder-hjelm, dat reeds in het begin der Renaissance, kunstenaars en wijsgeeren ״den mensch geheel anders zien" dan aan het einde der Renaissance? Beweerde dit hooggeleerd broederpaar niet ook, dat de grenzen der Renaissance door velen vergroot zijn, en laten haar daarom de geheele veertiende, vijftiende en zestiende eeuw be-heerschen, zonder te ervaren dat de maatschappij der veertiende eeuw nog lang niet die der Renaissance is, doch deze in de laatste helft der zestiende eeuw alweer voorbij blijkt?... Sprak dit historisch broederpaar niet van de Renaissance als de Wedergeboorte van heel het leven, de loutering van den geest onder vuur en strijd uit ״de duisternis" der Middeleeuwen? Och kom, och kom.. . hoe tweedehandsch... Maar hoe eerstehands