Essay en critiek, Groote figuren

OVER FRANCISGUS VAN ASSISI 69

De Middeleeuwen van begin dertiende eeuw, met het kettersche Zuid-Frankrijk, met het oproerige Duitsch-land, met de Gueltische Pausenpolitiek, tot Humanisme, Renaissance en Hervorming, — er zijn belangrijke geschiedschrijvers die de Middeleeuwen in Italië en Frankrijk al in de veertiende eeuw, bij opkomst der Wedergeboorte beëindigd zien, — geven weer een geheel anderen cultuurgroei en een geheel nieuwe geestelijke ideeën-beweging te aanschouwen; groei van West-Europeesche Middeleeuwen, ook van het historisch Italië, waarin ééns (tiende eeuw), Otto de Groote, éérst slechts koning van Italië in naam, in zijn optrekken tegen den schande-Paus Johannes XII, en door dezen toch tot Keizer gekroond, zooveel herstel moest brengen¹).

VII

De twaalfde-eeuwsche, bovenaardsche naïeveteit van Sint Franciscus, — o, dat spreken tot de ranke zwaluw-tjens van het gehucht Alviano, — de twaalfde-eeuwsche verborgen innerlijke heerhjkheid, zou in den toege-spitsten strijd tegen Pauselijke almacht, zou in eind-vijftiende eeuw niet meer mogelijk zijn geweest. Francis-caansche teederheid tegenover de natuur, tegenover kwetterende vogeltjes past ook niet meer in de weelde-levensspheer der Hoog-Renaissance, in die van Lorenzo di Medici of Caesare Borgia of Malatesta... Welk een kenterend verschil reeds tusschen den Innocentius der dertiende, en den Innocentius der vijftiende eeuw!²)

¹ J Vgl. „Das spate Mittelalter" van Kurt Kaser, Drittes Kapitel: Die italienische Staatenwelt 200—1400.

² ') Vgl. Drittes Kapitel: Die Religion und der Geist der Renaissance, in Jacob Burckhardt's „Die Kult. der Ren. in It.", Band 2.