Essay en critiek, Groote figuren

60 GR00TE FIGUREN

OVER FRANCISCUS EN MIDDELEEUWEN I

Franciscus, de kleine, de Hervormer zonder hervormingsidee en zonder eigenlijke kerkelijke wijding, voelde diep-democratisch het Evangelie der Armoede, de volksziel, gelijk Jezus¹). (Yan ״volksmystiek", rept Henr. Eoland Holst). Hij predikte de gehjkheid der menschen voor God, „und das direkte persönliche Verhaltniz jedes einzelnen Menschen zum Schöpfer", voegt Henry Thode er, in zijn boek over „Franciscus en de aanvang der Renaissance-kunst", aan toe²). Zijn droomgezichten teerden hem uit. Deze rondzwervende man, stichter van een Bedelorde, was ééns rumoerig, genotzuchtig zanger en fuivend levensstudent, grand-seigneur, verzot op troubadour-kleeren en nachtelijke festijnen geweest; was ééns Assisi's krijger tegen het sterke Perugia. Hij was ééns rijk koopmanszoon, maar werd met vuil en steenen besmeten bij het handhaven van zijn sociaal armoe-ideaal.

Franciscus, de Heilige van Assisi, is de groote boetedoener en Minoriet, in harte-eenvoud, minste en onwetendste van alle monniken; stichter van de Sera-

¹ ) Zelfs Chamberlain ziet de democratiseering van het gemoedsleven in Franciscus. Zie „Grundlagen", dl. I. pag 13.

Prof. R. Ligtenberg O. F. M. meent, dat het „gevoel" alvast niel begint met Franciscus. Het godsgemeenschaps-sentiment spreekt al heel duidelijk in de geschriften der Victorinen, van Sint Bernard, in geschriften van mystieke figuren als Elisabeth van Schönau, die allen tot de XIIe eeuw behooren. Volgens Prof. Ligtenberg is misschien evengoed de beschouwing te verdedigen, dat de Franciscanen den stempel des tijds dieper droegen, dan dat zij dien tijd hun stempel hebben ingedrukt. Oorspronkelijke historische visie, door velen reeds „gevisioeneerd" die de vóór-Franciscaansche armoede-beweging hebben beschreven.