Essay en critiek, Groote figuren

OVER FRANCISCUS VAN ASSISI 59

het op eene lijn plaatsen van zijn geestelijk ״wezen, met dat van den cosmisch-grootschen dichter en heiligen Franciscus van Assisi en ook met den geweldigen Dante, — maakte ik, terwijl deze Fragmenten reeds persklaar lagen, kennis met het boek van Dr. G. J. Hooge-werff ״De ontwikkeling der Italiaansche Renaissance"; vanzelf ook met zijn beschouwingen ove~ ,Giotto. Ik kreeg een schok, omdat er in onze waardes iiatting van Giotto, een in vele opzichten treffende overeenkomst bleek te bestaan.

Dr. Hoogewerff acht Giotto's wijze van weergeven en uitbeelden, ganschelijk formeel. Giotto's kunst staat ook volgens hem, geheel in dienst der traditie. Giotto noemt hij geen grondvester van een ״epischen" stijl en niet, den,,eerste meester der Renaissance". Giotto is veelmeer bestendiger dan vernieuwer; een voortzetter van vroegere meesters. Giotto verdiept wel de kunst, maar zijn middelen noemt Dr. Hoogewerff zeer primitief. Giotto's opvatting der realiteit is overigens die der Middeleeuwen. Erg aardsch, ondanks christelijke symboliek!¹)

In alles spreekt Dr. Hoogewerff, als kunstgeleerde, tegen de verheerlijking van Giotto's oorspronkelijk genie. Vooral tegen de bewonderingssoort van Van Marle, schoon hij dien nergens noemt. Ook Hoogewerff acht de observatie van Giotto hoofdzakelijk meditatief.

Goddank, geen kunsthistorisch naprater is hier aan het woord, doch een oorspronkelijk onderscheider, een scherp, ontledend intellect, overheerscht nochtans door een synthetisch en cultureel diep-verbindend schoonheids-gevoel. Ik verheugde mij zóó in dezen oordeels-steun, (althans ten deele ״steun"), dat ik nu dit fragmentje er tusschenschuif.

Gelukkig schrijft Emerson. . . ״Each material thing has its celestiai side"; (״Uses of great Men").