Essay en critiek, Groote figuren

OVER FRANCISCUS VAN ASSISI 19

met het ״Speculum" vergelijkt, zegt Beaufreton, ziet men dat „Specul.", langer en van een veel minder literairen stijl is. Kan men zich nu indenken, dat een compilator die Celano tot voorbeeld koos, dezen zonder doel langdradiger zou hebben gemaakt, terwille van het genoegen, zijn stijl te bederven ? Dit is vrij onwaarschijnlijk. Integendeel, men begrijpt zeer goed dat Celano, die uitging van een verhaal dat hem te langdradig en te verward voorkwam, dit snoeide, de essen-tieele punten er uit naar voren bracht, de omtrekken tot hun recht liet komen, de handelingen dramatiseerde en er juist behagen in schiep, zrjn literaire talenten te toonen. Laten wij een dergelijk verwijt aan het adres van broeder Thomas, dat hij den ,,gende lettre" speelde, gelijk Louis Veuillot zou hebben gezegd, uitschakelen. Wat zegt deze argumentatie anders, dan dat Thomas van Celano voor onze tijdgenooten het groote nadeel bezat, een uitstekend schrijver te zijn en, zoo hij verstoken ware gebleven van talent, zijn geschriften groote kans gehad zouden hebben, als oorspronkelijke bron te worden erkend. Ziedaar een wonderlijk bezwaar, is het niet 1 Wij hebben het zeldzame voorrecht, betreffende het leven van St. Franciscus de getuigenis te bezitten van een talentvol tijdgenoot, dien de Paus zelf, als persoonlijk vriend van den held, boven alle anderen verkoos om zijn Leven te verhalen, en wij zouden teksten boven hem de voorkeur geven, waarvan niemand de machteloosheid loochent ? Zeker heeft Thomas van Celano het kunstlooze proza van ongeletterde confraters tot cierlijk Latijn kunnen verwerken, maar ik zie niet in, waarom het „vrij onwaarschijnlijk" zou wezen dat zijn Latijn, juist te cierlijk om te kunnen worden genoten door de menigte, later niet door haar ten nutte zou zijn gemaakt. Het lied van Roeland, een