Essay en critiek, Groote figuren

OVER FRANCISGUS VAN ASSISI 121

an der katholischen Religiosität und nicht an unseren Heiligen, bei denen allgemein menschliche Erfahrungen im Gottesverkehr tiefer zum Ausdruck kommen und nachhaltiger wirken als bei Durchschnittsfrommen", (p. 56, „St. Franziskus").

Toch staat Dr. Imle critisch en zelfstandig tegen de heilige figuur van Franciscus. Deze edele katholiek wil niets weten van uiterlijke Franciscus-nabootsing en van leege bewondering. Hij begeert strijdende geesten en harten, meegesleept door Franciscus' hemelbestormend willen. Hij verlangt wereldomspannende liefdedaden; hij begeert religieuse menschenverheffing en verdiepte Godsvereering, die ook kan verschijnen in sociale hervormingen en artistieke menschenopvoeding.

XY

Zoo is het! Wij beschimpen geen voluntaristisch-mystieken natuuraanleg, noch zielen die in heroïsche aandriften en godsdienstige exaltaties, in onbeteugel-baren drang naar het verhevene, begeeren te spreken van innerlijk godsgeluk en van het Eeuwige in den mensch. Wij huiveren en beven van blijheids-vervoering voor één die zijn individueele gods-ontroeringen kan overplanten op de hunkerende en voor mystiek (maar ook voor Septembriseurs) ontvankelijke Massa. Wij beleven met Celano het wonder van Franciscus' preek. Zijn preeken, vertelt Celano, was als het tooverachtig opgaan van een lichtende ster; als het aanschemeren van den morgen na een onweersnacht; als het ontspruiten van het zaad de aarde uit, bij de komst der lente met haar lieve bloemen. Zijn preek stroomde en overvloeide den akker van het hart, zoodat het bloeide van deugd. Zijn

»