Essay en critiek, Groote figuren

100 GROOTE FIGUREN

den Typus mittelalterlicher Religiosität in seiner Vollen-dun■g». (p. 213, ״St. z. I. des F. v. A.").

Ik hoor Fausti aan sehen spot en fel-nijpende eritiek. Ik hoor zeggen: wie vermag er tegen zulk een dwepend-ziekelijkeFranciscaners-mystiek (product van afzondering in Umbrische grotspelonken), tot nacht-duisternis der Middeleeuwen terugschuifelend; wie vermag er iets tegen zulk een buikenden domheids-waanzin, die, met naïef-christelijken geest, vrijwillig Armoede als bruid verheerlijkt en bloedsbanden ermee knoopt, maar de ״lijdende en strijdende massa" niet kent? Bovendien, stond voor de Middeleeuwsche Kerk, armoede niet in den zuiveren glans van Christus en bleef goederengemeenschap niet in den reuk van apostolische heiligheid ? En werden zulke monastische en wonderdoenerige ideaal-heiligen niet onmiddellijk in een stralentoover, een nimbus gevangen, die al hunne menschelijke zwakheden en dwaasheden overscbitterde? En werd niet iedere dramatische karakterontwikkeling van een heilige geschuwd als een soort van schennis? Wij socialisten, die de proletarische revolutie zien oplaaien aan alle hoeken der aarde; die den toorn der opstandig-geknech-ten als een beving voelen schokken door heel de chaotische wereld, wij haten juist woest armoede, goorheid, slavernij, onderwerping, walm en stank van het bederf, het vunze der ellende, de wroetende machteloosheid der onterfden. Wij allen willen vreugde in en voor het leven, zonder gewauwel over neo-romantische verbroedering. Al wat er aan gezond genot kan bereikt worden voor ieder wezen en voor alle schepselen, begeeren wij, en tegelijk huiveren wij terug van armetierig ascetisme en uitmergeling, om valseh-religieus gevoel (quasi-hoogere orde van geestesrichting) te bevredigen, dat telkens buiten zichzelf treedt.