De Jordaan, van Nes en Zeedijk

107

vel en wrok van den roes tegen het plat-gewone verloop aller aardsche dingen. Onder de verhelderende werking dezer gedachte, begon hij zichzelf als slachtoffer te zien van een momenteel ziek verlangen naar eigen rampzaligheid, die bevrediging vond in de aanschouwde somberte eener saamgeknutselde werkelijkheid, waarin niemand langer dan vijf minuten kon ademen of hij zou uiteen barsten. Zijn levenslust was te vreugdevol, te hevig trillend van echte begeerten, om te kunnen worden leeggezogen door de opwinding en de verdwazing van het verbijsterend grof spel eener vervalschte realiteit.

Maar zonk dan weer de duisternis over de zaal en bestaarde hij droomerig het geheimzinnig roode nagloeien der half-gedoofde muurlantaarntjes, en hoorde hij het ademen van één massa, levend onder dezelfde vreeselijke spanning, dan pleitte hij zichzelf vrij van alle overgevoeligheid, onderging hij de angstbeklemmingen en heerlijke kwellingen van het gebeuren, alleen van den onbewust-grooten kant: als een heroïseering van het da-gelijksch leven. De diepere aandrang van zijn eigen vecht-instinct werd hem dan wonderlijk onthuld; zijn ontembaar koen durven en niets vreezen.

De zachte muziek, de duisternis, het geheimzinnig-zwij-gende van menschen die alleen met mondbewegingen praatten,... alles tezaam schiep in hem een feilen drang naar goed handelen als de beste en stoutmoedigste onder de buurtjongens. Het grove en dwaas-onmogelijke der voorgestelde gebeurtenissen, drong hij in zuiverder vormen van waarschijnlijkheid terug, gaf hij onbewust, edeler en logischer oplossingen. Nimmer had hij over zijn eigen heldhaftigheid als een zichtbare deugd gedacht; ze alleen gevoeld als een heerlijk-roekeloos zich prijsgeven voor een ander die hulp behoefde. Op die uren, onder het geheime werken van al zijn aandrangen, wist hij zeker dat zijn moed geen begoocheling, zelfmisleiding of looze opwinding in hem was; geen bedrog van een eerzuchtigen