De Jordaan, Manus Peet

31

zoo keerde hij weer. Het nietigste schepseltje wierp, bij zijn geboorte al, een doodsschaduw uit. Opgaan en verloren gaan in het Al, dit besef, allerdiepst doorleefd, bracht Manus het onsterfelijkheidsgevoel. Door het geheimzinnige besef, dat hij tot het Al behoorde, werd hij ook diep in zichzelf gewaar dat het Al tot hem behoorde, dat het oneindige Al, hém, niete-ling, niet missen kon; dat hij nooit uitgeschakeld zou kunnen worden, omdat het Al nooit en nimmer het luttelste deel van zichzelf verloor. Dus ook hij bleef behouden. Hoe, onder welken vorm? In schrijnende tweespalt met zijn eigen verlangen als kriek, als verminkte? In humoristische tegenstelling met zijn nederige hooghartigheid? Het kon hem eigenlijk allemaal niets schelen, omdat nijpender en pijnigender in hem opdrong de zelfvraag: wou hij dan tóch zoo graag behouden blijven?

Hier kon hij niets voor eigen wezen achterhouden, noch, door een instinctieve opslorping van het bij anderen beleefde, in zichzelf ontkennen den drang naar het voortbestaan. Hier ook kon hij zich niet redden met een wrange, ironische wending van zijn spotgeest, omdat achter den zelfmislei-denden Manus, sterker, zelfbewuster en toch zonder grijnzen-den hoogmoed, de naar-binnen-borende, innerlijke Manus verscheen, die voor geen stormhoos van driften en hartstochten week en die het almenschelijke in zich voelde trillen als de diepste, meest omvattende eigenschap van zijn worstelend Ik. Woü hij behouden blijven? Wou hij niet te gronde gaan? Hij wist het niet. Dit was zijn louterste overgave aan de waarheid. En dan, wat gaf het eigenlijk of hij niet of wel wilde, als hij toch in geestelijke onvoldragenheid geketend bleef aan dat onmetelijke, ondoorgrondelijke Al, het eeuwig-onkenbare dat zichzelf op het moment van onthulling juist met nog meer sluiers overwierp en zich dl schuwer verborg voor het ijdel-hebzuchtige der menschelijke persoonlijkheid? Manus begeerde niet te leven in de zoete verontrustingen, in de dan sombere, dan levensvreugdige droomen over een individueel-bestaan-blijven hiernamaals.