De Jordaan, Manus Peet

38

Jaagpad, bij het doorleven van doods-ontroeringen en doodsgedachten, werkten toch nog andere invloeden in Manus' ziel na. Want ook hij begeerde zich grimmig los te rukken van sleur en looze gewoonte. Peet vond niets weerzinwekkenders in de menschen, dan hun dwaze, vage stemmings-wisseling tusschen neerslachtigheid en opgewondenheid. O, hij kon best begrijpen Manus, dat alle oude gedachten, alle oude kunst en alle oude moraal iri deze nieuwe wereld te vermolmen kwamen. Want alles vertoonde, na den oorlog, een bijna berstenden drang naar vernieuwing. Vuns walmen deed de hijgende maatschappij, onder haar jammer en rouw. Aju menschen,... er naakte een nieuwe tijd. Het stoof alles naar het contraappèl en naar een herscheppende overwinningskracht. Neen, neen, geen utopie, geen hersenschimmigheid! Het ging bliksemsnel nu over de duizelende aarde. Maar hoe kon ooit iets ouds of iets nieuws over het doodgaan worden verteld? Dat werd toch vanzelf een duister bazelen en een rondzwervend gissen. Het bleef voor Manus het brokkelig stukscheuren van een raadsel, om zijn verborgenis te grijpen. En toch, Peet besefte dat dit hiernamaals-probleem noch met de innerlijke noch met de uiterlijke zinnen aan te roeren viel. Over ouderdom, — een ziekte! — over dood en voortbestaan was en bleef alles instinctief geloof.

Wie kon er in het nietige menschenleven eigenlijk tijd vinden om te onderzoeken wat er waar was van alle geheimzinnige onsterfelijkheids-praatjes? Manus had godsoordeelen hooren uitbazuinen en in hoogere openbarings-boekjes, verbijsterende bespiegelingen gelezen over leven en Hierna. Het werd hem bij al die phantastische woorden nijpend-wee om het hart. Als hij den psalmtoon beluisterde met den regel: ״Bezwijk o mijn vleesch en mijn geest" ... dan voelde hij diéper het leven-in-den-dood en den dood-in-het-leven dan onder alle spiritistische schimmenspraak en de verzuurde verhevenheden van ronddolende afgestorvenen. Wat kon Manus zelf méé onderzoeken van al die molme theorieën? Wie had er