349
het raampje naar de cel-deur, van de celdeur naar het raampje.
Toch vroeg Frans zich telkens af: had hij verdriet, berouw, zieke zelfdeernis of menschelijke schaamte over zijn vernederende, diepe gezonkenheid? En dan kreet de haat razend in hem terug: neen!... neen!... geen zier... geen snars!... Er martelde een geheel ander, melancholisch, wrangvlijmend gevoel door Frans heen; een schaamte over de menschen die hém met hun domme, verpletterende weerwraak zijn jeugdleven in zoo barre gemoedsverharding durfden vernielen. Hij voelde zich bijtend gekwetst en verlaagd als een beest, door die pijnigende wraak. Zij moesten zich den maskerlap met de twee loergaten voor de oogen laten zakken,... niet hij. Hij had nooit anders dan wat doodgewone centen en wat weelde-voorwerpen zich toegeëigend; hij had nooit anders dan zich wat stoffelijks verzorgd. Doch hij zou, een medemensch straffend, dezen nimmer van zijn levende en wijd-ademende vrijheid hebben kunnen berooven. Hij zou een medemensch niet hebben kunnen in boeien knellen, of een machteloos-geslagen creatuur laf overmeesteren, wegtrappen in een donker pesthol en het daar opsluiten in volslagen afzondering tusschen kale, lage, vunsgrauwe wanden, met niets dan een houten brits en eigen tonvuil. Hij zou een mensch, hoe verwrongen ook van zieke driften en lusten, met gezonde longen, niet hebben kunnen afsnijden van versche lucht en geen levend schepsel tot levend-doode hebben laten wegkwijnen. Door deze wreedheid onderging Frans geen wroegings-berouw. Kon hij nog de uren tellen, telkens als hij met zijn uitgemagerd en afgefolterd karkas, ingezonken, traag en duizelig naar de kooinauwe luchtplaats sjokte, waar alweer rees, afschrikwekkend, steen op steen en muur om muur? Hij had soms alle besef van tijd, van dagen en van uren verloren in een loome, matte sufheid en onverschillige wezenloosheid. Hij zag toch geen morgenzon en geen avondmaan meer komen en gaan. Vroeger had iedere dag een kleur voor hem opengeglansd,... nü was het al eenderlei... gisteren, vandaag, morgen.,. vandaag,