Kunstenaarsleven, tweede deel

82

van 't leven, 't lachen, 't schreien, 't sterven en vloeken, 't minnen en 't haten, 't angstig hopen en 't zuchten in één rhythmus opving en als een zeezang er de wereld mee over-ruischte. En nooit ontmoette hij een vermetele, een heroïsch gelukzalige, die achter een eindelooze rij blanke pilasters wees met 'n kindergebaar naar 'n azuren horizon ; die, nog begoocheld in 'n gloeiend spectrum en kleuren-brand, dwaas kon zijn, nog dwaas en verliefd, als een mijmerende Don Quichotte.

Stond hij buiten die konversatie-kringen, méér als een onbekende die gadesloeg en uit vrije beweging in zoo'n gezelschap zich kwam vermaken, dan kon hij dat leven volkomen objektiveeren, werkte z'n speurzin, verdween z'n spotlust, bestudeerde hij ieder type, iedere lijn en ieder gebaar. Dan werden de menschen en hun leeg gesnater object voor z'n werkziel. Dan genoot ie demonisch in z'n waarneming, in z'n ontleding ; maakte z'n scheppend zintuig ze los van de betrekkingen, waarin hij ze eerst subjektief gevoeld had. Hoeveel maal hoorde hij niet z'n eigen lach in hun lach, z'n zelfspot in hun zelfspot. In die uren begreep ie z'n eigen noodlot, doorleefde hij 't mystiek-realistische in alle menschen. Want hun bijgeloof was ook menschelijk gezien zijn bijgeloof.

Maurice kon soms even bijgeloovig zijn als een Hamletsche doodgraver, en toch daar tegenover, tot alles in staat. Hij leefde dagelijks in sentimenten van verrukking en vermetelheid. Dikwijls zocht ie 't gevaar, tartte ie alles en ieder, en soms kroop ie schuchter in z'n schulp, maakte hem 't kleinste woord van een brutalen zwakkeling nerveus en vol vrees. Daarna kon hij grijnzen van cynisme tegen wat hem 't liefst, 't heiligst was, als ie even maar de kleinste aarzeling voelde. Hij kon plots in groteske aanvallen z'n cynische striemslagen knallend afknoeten om zich heen. 'n Uur daarna snakte hij weer naar de fijne, zwevende bevalligheid van een geranselde almaviva. Tegenover z'n wreedheid en ironie stond zijn teederheid en zijn liefde-hunkeren. En als z'n lach en z'n spot barok en van een clown werd, dan plots zweefde z'n geest naar 't hoofdsch-satyrische, naar de glimlach-ironie, naar de fijne,