Studiën, eerste bundel

90

Wijl Schürmann in andere gedeelten van zijn boek in de dramatische psychologie, en zelfs ook hier en daar in de beschrijving, zulke gave, prachtige stijlelementen bezit en beheerscht. Want deze schrijver, in zijn descriptie zoo zorgeloos-journalistisch, zoo slap en reliefioos, zoo variabel en in merg en been zwak, heeft in zijn beelding van den Berkelman-vader dikwijls allervoortreffelijkste stijl-hechtheid, diepte, relief, breedheid van toets, kracht van woordklank, en een innige dynamische taalbeheersching. Niet overal, en soms zelfs vlak naast en tusschen de mooiste zinnen, de meest wanhopende en stuitende stijl-banaliteiten, maar in 't algemeen vindt hij zichzelf dadelijk terug, zoodra Berkelman voor hem staat. Berkelman heeft hij levend gemaakt, Berkelman is mooi, soms volkomen meesterlijk gebeeld. Men voelt den adem van dezen driftigen, tyrannischen, toch weeken burgerman, en er behoort een zeer hoog geestelijk aristocratisme toe, om het diepste wezen van een burgerman zóó te doorvoelen, met zoo rijk, machtig en door breede menschelijkheid gedragen temperament. In het voorwoordje zegt de schrijver, dat personen en toestanden volkomen fantasie zijn; alleen de stad is geteekend naar 't leven. Ik begrijp deze woordjes niet. Om verwarringen te voorkomen — de heer Schürmann is Rotterdammer — kon men wel zeggen: ״denk er om, mijn personen en mijn toestanden zijn geen Rotterdammers," — maar, geachte heer, zijn het daarom dus fantasieën? Men kan wel, God-weet waar vandaan toestanden en personen halen en ze naar willekeur in 'n bepaald milieu plaatsen. Daarom kan 't ons niets schelen of Berkelman geen Rotterdammer is, als hij maar lééft, al had de heer Schürmann hem van Doggersbank hierheen gesleept. En leven doét hij. Nu ik mij in de blzondere analyse van dat boek be