Studiën, eerste bundel

83

figuren toch realistisch uitgebeeld zijn. De heer Schürmann wou in zijn scheppingsdrang terug tot een soort breede, eenvoudige menschelijkheid, die alle levens-opsmukkerü verachtte en onder den voet trapte. Toen wierp zijn scheppings-hartstocht zich op — den gefantaseerden! — Berkelman en omgeving. Er is veel prijzenswaardigs in dien eenvoudsdrang, die artistieke accumulatie van menschelijkheids-gevoel. Maar toch is het voor de zuiverheid van dit boek een ramp geworden, dat hij niet zijn eenvoud tot een levende realiteit, tot een zelfbeheerschingswet voor zichzelf heeft kunnen omsmeden.

Schürmann wou een gezins-roman geven, maar ook een winkelstand- en groote-stadsroman. Tusschen de Berkelmansche familiegroep vlecht hij ook episodiek allerlei verhaalmotieven van andere gebeurtenissen en ander gezinsleven; gebeurtenissen, die een afzonderlijken dramatischen en psychologischen ondergrond, en een op zich zelfstaande bewerking noodig hadden.

Al de buiten de Berkelmans omgaande episoden vervlechten zich nergens met diep-dramatisch verband in de verhaal-motieven van den Berkelmanschen gezins-kring. Hij wist hen geen vertakkingen te geven en te laten doorgroeien ónder of in denzelfden bodem waarop de Berkelmans leven en strijden. Schürmann heeft zich bedwelmd aan eigen virtuoserige schrijfvlotheid. Hij stelde maar wat groepjes menschen bijeen, in zichzelf overtuigd dat ie wel 'n ״knoop" zal leggen. Maar er is niéts gelegd. In aanleg episch, is deze roman door het niet kunnen doorvoeren van al de verhaal-motieven en de personen een bergplaats van gebeurtenissen geworden, die alle organiek verband missen met den hoofd-inhoud. Staande op denzelfden grond ontbloeien de verhalen niet op één voedingsbodem. De levenssappen worden