Studiën, eerste bundel

72

zang'rige engelsche vers-melos in Shelley's poëzie, het zang'rige in Rousseau zelve, wiens stijl soms doordrenkt is van een zieledauw, teerkleurig als de week-violette blauwing van een zomersche namiddagzee.

En dan al de groote momenten in zijn leven, wat zien wij ervan ? Prachtige tijdperken ... zijn Ghar-mettes-idylle b.v., zijn leven op het eiland Motier; zijn leven op de Ermitage. —

Wat groote stof voor den dramatischen criticus, de periode van Rousseau's vervolgingswaanzin. — Zooveel is daarvan gesproken en nergens zie ik Rousseau vóór me in zijn lijden, zijn innerlijke smarten, zijn. vreeselijke manieën, zijn hebbelijkheden. En nergens hechter kon de psycholoog-criticus hier zich saam-vlechten met den dramatischen levensvoeler, want overal is aanwijsbaar verband in zijn meest zonderlinge daden.

Neem Faquet of Morley, de eerste in zijn uitvoerige studie, de tweede in zijn volumineuze levensbeschrijving van Rousseau. Stellig is door Morley bereikt, wat ik hier in deze essay ideale critiek noemen ga: nl. een indeeling van al de tijdperken vanRoussau's door allerlei avonturen geschakeerd leven. Maar Morley bereikte dit ideaal alleen... in de titels 1 Onloochenbaar, Morley's dik boek is door de fijnst-uitgevezelde documenteele studie gedragen. Ook hij, als veel anderen, schrijft b.v. over Rousseau's verblijf op de Gharmettes; Rousseau's reaction against perfectibility; Rousseau en madame De Warens; Rousseau en ״de breach with" Grimm; Rousseau's ״ideal of living;" Rousseau en de vrouwen; Rousseau never married to Theresa; Rousseau's first days at the Hermitage enz. Maar nergens leeft in Morley het vermogen, om de schepselen uit het duister der voorbijgegane tyden voor ops te halen, de scheppende Verbeelding,