Studiën, eerste bundel

58

gevoel. Het is de eeuw der theorie en gevoelsdoodende begrippen-filosofie. Maar wat merkwaardige carica-turen van denkers en ontleders, stijlproevers en taal-gevoeligen onder hen.

Als men een dieren-warande doorloopt, kan men in de hokken van pasgeboren kleintjes de wonderlijkste gedrochtkens en gestaltentjes ontdekken. Blinde jonge aapjes met doorrimpelde kopjes en bevende poot-handjes; griezelige oude-mannen-bakkesjes met vervuilde en besmoezelde baardjes, die doodelijk-melancholiek de wereld instaren. Haasjes met den schrik in de bange oogen, roodgeloopen van luisterangst naar onverklaarbare geruchten. Zoo ongeveer krioelt 't polemiseerende, kijvende, knauwende, en zich weer bang achter grooteren dekkende legertjes vijanden en vrienden van Rousseau om je heen. Hier zie je roode schrik-oogjes; daar een scherpen klauw; elders 'n fel snuit, gestriemd van haat en venijn. In dezen hoek 'n konkelend bendetje in zacht gegiechel bijéén, toch schuw in schemerlicht half weggedoken. Daar zeilt iemand neer uit de hoogte als een huidvlieger, met zijn onder hem uitgespannen vlies, demo-nisch-drijvend en zwevend in de lucht, om te dalen op den rug van een angstigen twister. Een complete warande van half-uitgegroeide of verouderde wezens, allen druk in de weer om een wonderlijk creatuur dat meer is.

Nu hoort men 't dreunende binnenrukken van een kleurige ruiterij, opgejaagd door schetterende fanfares en signalengeklank.... De moderne critiek over Rousseau I Sainte Beuve met den kop van Rousseau aan de spits, wat zwaarlijvig in zijn wendingen; Scherer zwaait den arm van den ongelukkige boven z'n hoofd, en schalt de waarschuwings-signalen. Maugras en Lucien Perey, de geestelijke tweelingen,