Letterkundig leven, deel 1

82 HERMAN HEYERMANS.

Ik heb eens, in gezelschap van den nar, een zéér bekend criticus en een éven bekend tooneelleider over Heyermans in vluchtige couloirontleding hooren oordee-

len: Heyermans, wel handig,____o, duldeloos handig,

maar grof, sentimenteel en missend alle zuiver gevoel.

Ay,____dit gruwelijke sluipmoordje op Heijermans'

reputatie mislukte wijl de zuiver-voelende beoordeelaars nog steeds voor eigen ziel niet tot oordeelsklaarheid zijn geraakt. Er is een beangstigend misverstand. De nar bukt zich over mijn schrijverij heen, grinnikt en knikt instemmend.

Bij Heijermans zie je althans het meel, al hoor je het klapperen van den molen zelden. Bij vele anderen

rammelen de wieken met zwaar gedruisch,____

maar____het meel blijft weg. Heyermans verpakt zijn

fijnste merken in een slonsig saamgetimmerd kistje; anderen leggen een onwelriekend ei, waarin een half kieken steekt, te pronk op geurend ceder.

Inderdaad heeft Heyermans in zijn arbeid heel rare, akelig-mislukte en laagstaande overgevoeligheidjes; zekere trucjes die telkens en onduldbaar weerkeeren. Maar échter het mislukte en minderwaardige staat onverzettelijk de man van prachtige fantasie, levende, eenvoudig levende fijngevoeligheid, van stoeyschen humor en brandend snaaksche Uilenspiegelachtigheid.

— Heyermans voélt niet, grinnikt de dwaas. —

Integendeel, Heijermans is één bonk impressiona-biliteit. Zijn handigste, slimstberekende effecten in romans als tooneelstukken en schetsen aangebracht drijven ganschelijk op intuïtie en gevoel, openbaren zich zelfs in de wisselende en telkens in waarde verschillende kracht zijner techniek. Dan één en al sma-kelooze routine, dan één en al spontaan tasten en grijpen naar het hoogste en heerlijkste. Dan geslepen, sluw, glunder en loerend, dan naïef, innig, droomerig, vaag, onberekenbaar, spottend met alle technische regels, routine en praktische ervaring. Zijn bewon-