Letterkundig leven, deel 1

68 DE ZONDE IN HET DEFTIGE DORP.

mint, tot een ontzaggelijke tragische en dichterlijke hoogte stijgt. Geertje is door de hevigheid en kracht van innerlijk meegevoel en door het heffen van men-schelijke aandoeningen in de spheer eener prachtige verbeelding, welke het boek in zijn zeldzaam fijne versmeltingen van romantische en naturalistische levensbeelding tot iets grootsch maken, een poëem der vrouwenliefde geworden. — Johan de Meester leeft er in, zonder wrange, bijtende zielspijn, zonder scherpen smaad en zonder droeven weerzin tegen het lot. In De zonde in het deftige dorp krijgt gij juist den geheel tegengestelden kant van De Meester's ge-moeds- en waarnemingsleven. Een snugger vrager zou hierop direct willen laten volgen: dus De Meester in zijn óngevoeligste, weinig teedere en ondiepe natuur in dit boek? En ik zou Zijne Snuggerheid antwoorden: neen, achtenswaardige, dat is de bedoeling geenszins. Niet de mindere geestelijke en beeldende eigenschappen van De Meester's scheppend kunstenaarsschap komen in dit boek tezaam, maar andere, althans in scherper en sarcastischer verband dan in Geertje.

Ik wil slechts laten uitkomen dat, bij een gelijk hoofdmotief, het De Meester volkomen gelukt is, er omheen een geheel andere groep van menschen voortreffelijk te karakteriseeren, en ook het hoofdmotief zélve, Dina van Rooien, het verleidde meisje, van een geheel ander levensperspectief uit te bezien. Deze boeken hebben in hun psychologische nuanceeringen en in hun fijnere karakterontleding, niets met elkaar gemeen; schoon oppervlakkige lezers onmiddellijk op de overeenkomst zullen vallen. En d&t nu juist is het belachelijke.

In Geertje, de dichter, in De Zonde, de stille, spottende, wrokkende hooner van allermalst standen-gedoe, van geguichel en gehuichel, van sluiksche zedelijkheidjes, vroomheidsvertoon en mislukt ziele-