Letterkundig leven, deel 1

TECHNISCHE PROBLEMEN. 32

geheel eigenaardige van een novelle; vermag u met voorbeelden en, in eigen ervaring gerijpte middelen, eerst te zeggen hoe ze ontstaat, uit welke vermogens ze opbloeyen kan en waarom haar technische grondslag vaak zoo wisselend en aan geen schoolsche kenschetsen te toetsen is. Het proza b.v. van den novellist gehoorzaamt aan een geheel ander rhythme dan het proza van den romanschrijver. Zijn materiaal is ook op een geheel andere levens-verwerkelijking gericht, dan bij den romanschrijver. Uit één zin kunt ge reeds den geboren novellist herkennen, al zou hij zich in zijn stijl achter driedeelige romans verschalken. Maar ge herkent hem allerminst juist uit de handboeken-leeringen. Gij herkent hem niet aan ״beknoptheid", noch aan het afzien van „bijzondere" karakterontleding, noch aan de „gering-ingewikkelde" handeling en het „snelle verloop" daarvan. Deze hand-boekenkenmerken zijn voortreffelijke bedenksels en verdienen stelliglijk een academische afstempeling, een gangbaar makend keurmerk. Ze hebben echter het nietige nadeel dat ze u niets van den wezelijken novellistenarbeid verklaren. Er moet hier, uit eigen gevoelsontroering en uit eigen doorleefd, scheppend doorleefd begrijpen toegelicht worden. De psychische oorsprong der verschilsoorten ook in den novellen-stijl moet worden verklaard uit een allerdiepst besef van de kunstsoort zelve. Een docent, die u — en dit gebeurt bijna immer! leert: ....een novelle is een klein verhaal, bijna geen handeling, beschrijving kleurig, karakter met enkele trekken geteekend, bedoelt vooral uitspanningslectuw te zijn, heeft uiteenzetting, verwikkeling, dan hoogtepunt, dan daling, — zulk een docent leert den reinsten onzin, en schept doode begrippen over zeer levende dingen. — Laat de onderrichter eens ontledend deze aanduidingen toetsen aan De Maupassant, en even daarna aan Tolstoï. Hij zal verbijsterd rondloopen en een sar