Letterkundig leven, deel 1

TECHNISCHE PROBLEMEN. 29

onbekend gebied van innerlijk weten. Zij maken in hun voorbeeld en ontleding de koddigste fouten, en soms is ieder techmsch-theoretisch woord er geheel nè&st. Hoe kan een mensch al deze vormgeheimen en innerlijke roerselen der dingen uitbellen als hij niet weet welke metalen er zingen en luiden kunnen? Hoe kan hij inzicht bijbrengen of doen begrijpen als hij zelf geen inzicht heeft noch begrijpt? Als ik u zeg: een metaphoor is een begripsoverdracht van het bedoelen in een beeld, dan geef ik u wel een formuleering maar geen oorspronkelijk inzicht in het wezen der metaphorenkunst. En geef ik u als beknopt metha-phoren-voorbeeld: ״een landschap lacht,.... ״het

jaar sterft",____en ik denk: zie zoo, nou weet hij wat

een metaphorisch zeggen is, dan sla ik de plank glad mis, omdat uit deze voorbeelden volstrekt niet zuiver en onaantastbaar blijkt dat het beeld het oorspronkelijk begrip vervangen heeft. En toch wordt zóó in de handboeken, metaphoorstijl aangeduid. Er zijn echter veel zotter dingen in de omschrijving en — let wel! — didactische formuleering van allerlei technische kunstsoorten en kunstuitingen, vormen en vermogens.

Indien een psychologisch kunstenaar, een handboekparagraaf schrijvende over den zielkundigen roman, meent o.m. de volgende stelling te moeten formuleeren: — dingen bestaan eigenlijk niet voor onze zinnen; alleen stemmingen, die door verschijnselenbuiten ons, in ons worden opgewekt, stemmingen die ons eerst langzaam tot de dingen of liever verschijnselen in hun atmospheer brengen, vandaar het kenmerkende verschil in onderscheiding, aanvaarding en waardeering van één zelfde z.g. werkelijkheidsfeit, door verschillende personen, — dan moet hij langs zuiver ontledenden weg u óók tot de innerlijkheden der psychologische kunst invoeren. Daarmee bevestigt onze handboekenman of hij zelf zielkundig indringingsvermogen in de ikheid van een ander,