Letterkundig leven, deel 1

TECHNISCHE PROBLEMEN. 28

vermogen het niet, wijl de weg moet voorgeschreven en de stof bekend zijn. Daarom lijken alle handboeken op elkaar als weesmannetjes uit één gesticht.

Zoo zal de kunstenaar-handleidingen-schrijver u komen te spreken over den psychologischen roman, ter onderscheiding van den epischen, lyrischen, socialen of zedenroman. De handboeken leeren u over den zielkundigen roman dol-koddige dingen, welke u omtrent het psychologisch vermogen van een auteur de gekste zaken moeten doen veronderstellen, en nog meer over den koortsigen dorst van zijn inktkoker en de woedende, gulzige schrijf-zinnelijkheid van zijn geangelde pen. Als ik eens een bouquet bijeen las van de snoepige en pikante wijzigheidjes die op dit gebied de handboeken-lesgevers en vakonderrichters zich veroorloofden te doen drukken.... ge zoudt u een gezelligen lachavond verzekerd zien. Er staan formuleeringen in de handboeken te lezen, zoo zeer mengeling van argelooze geleerddoenerij en zotte na-schrijverij en van zulk eene pedante bedilzuchtigheid dat ge niet weet wat belachelijker te heeten, de bedilzucht of de naschrijverij. Het allergrootste aantal der handboekenschrijvers beseft innerlijk niets van den psychologischen roman, al hebben zij in hun formuleeringen ook de schijnbaar scherpste kenschetsingen en karakteriseeringen aangeleerd, overgenomen of met verstandelijke vermogens tot eigen verklaringswijsheid verwerkt. — I<aat u een scheppend kunstenaar mogen zeggen wat psychologisch romanschrijven is, hoe deze kunst werkt, woelt, ontstaat, groeyt, en laat het een lettergeleerde doen, die zelf nimmer het psychologisch voelen en ontleden heeft doorleefd en een kunstwerk ingebracht, en ge krijgt twee geheel verschillende uitingen. De geleerden maken in de overgangen hunner verklaringen en toelichtingen honderd soorten van waarnemings- en gevoelsfouten die hun zelf moeten ontgaan, wijl zij onderrichten uit een hun geheel