Letterkundig leven, deel 1

TECHNISCHE PROBLEMEN. 27

zamer en fijner van geest dan welk historisch, zwaar gedocumenteerd, zevendeelig geschrift ook, van een hoogeschool-keurmerk deftiglijk voorzien. De voorbeelden moeten slechts beknopt ingeschakeld worden en alleen dienen voor vergelijkings- en ontledingsmateriaal. Het mag geen incorporatie van literatuur -critiek worden en toch moet uit accent, rhythme, beeldspraak, klankexpressie de diepste aard van iedere dialoogsoort, voor ons vastgesteld, en het ziels-en geestesbewegen van een gansch kunstwerk er uit verklaard worden. En de kunstenaar-verklaarder zal dit alles kunnen doen, omdat hij zelf innerlijk weet wat dialoog-schrijven eischt, op welke uiterst geheimzinnige wijze en met welk een vreemd levensfluïde er onze diepste aandoeningen mee worden gevangen. Het is het broze boetseeren van het zieleleven, en tegelijk sleurt het de hevigste instincten mee. Maar alleen de scheppende geest kan u heel de inwendige werkingen van den dialoog onthullen. Hij helpt u aan nieuwe gewaarwordingen, doordat hij het wezen der dingen van een heel andere levens- en ontroeringsdiepte uit verklaart. — De vakkundige handboekensamenstellers hebben geleerd wat dialoog is, en hun waarneming gescherpt aan zekere voorbeelden uit de waereldliteratuur bijeen gestapeld. Maar zij zijn veroordeeld om rond eikaars beschouwingen heen te draayen, eikaars formuleeringen met kleine varianten over te nemen, wijl de zelfscheppende gewaarwording en aandoening hun vreemd en geheel onbekend blijft. De stralen van hun licht vallen telkens door één brandpunt. — De afsteekpalen waarlangs ze wandelen hebben alle dezelfde merkteekens. Van den grooten weefstoel der traditie spinnen ze de draden los, uiterst behoedzaam uit angst dat er een breken zal. Wat ze hoogstens vermogen____het is een nieuw figuur inweven in het geheel, maar zélf, tegenover, naast of onafhankelijk van de traditie te spreken____ ze